Alfavita Newsroom Σχέδιο ανάπτυξης, σχέδιο αξιολόγησης σχέδιο Β, σχέδιο Ζ, σχέδιο για την υγεία, σχέδιο για την επιχειρηματικότητα, σχέδιο για την κερδοφορία, σχέδιο για τις νέες τεχνολογίες, σχέδιο ανασυγκρότησης των τραπεζών, σχέδιο Μάρσαλ.
Με τόσα σχέδια που εκπονούνται τελευταία θα έλεγε κανείς πως το σχέδιο έχει πάρει επιτέλους τη θέση του μέσα στους θεσμούς της πολιτείας και ξεκινάμε με μεγάλα σχέδια για το μέλλον.
Και συνεχίζω, σχέδιο ανταγωνιστικότητας, σχέδιο κινητικότητας, σχέδιο για το Νέο Λύκειο, Σχέδιο στο Νέο Λύκειο ΟΥΠΣ ! ! Δεν υπάρχει; ! Καταργήθηκε; Μα πως; Αφού είναι η εποχή των μεγάλων σχεδίων! Μήπως έγινε κάποιο λάθος; Τυπογραφικό; ΟΧΙ; ! Είναι αλήθεια λοιπόν! … … Το Σχέδιο έξω από το Λύκειο ακόμα και σαν προαιρετικό. Παρόλο που οι μαθητές εξετάζονται στις πανελλήνιες το σχέδιο, από φέτος θα απουσιάζει από τα σχολεία.
Μία πρώτη σκέψη αναγκαστικά μας πάει στο κλείσιμο του ματιού προς τα φροντιστήρια. Είναι όμως μόνο αυτό; Το Σχέδιο επίσης παύει να αποτελεί εξεταζόμενο μάθημα για την εισαγωγή στα ΤΕΙ φωτογραφίας πράγμα που ούτε τα φροντιστήρια εξυπηρετεί. Γιατί λοιπόν σε μια εποχή που όλοι επικαλούνται τη λέξη σχέδιο. Το Σχέδιο ως πραγματικότητα ψαλλιδίζεται με ψαλιδιές τόσο βίαιες και άκομψες από την ίδια την πολιτεία, που ο ρόλος της είναι να προσφέρει εξίσου σ όλους τους πολίτες της τα βασικά συστατικά για την ανάπτυξη της ψυχής και της προσωπικότητάς τους και το εξαφανίζει ολοκληρωτικά πλέον από τη γενική παιδεία.
Η τάση αυτή για περιθωριοποίηση του Σχεδίου βέβαια δεν είναι κάτι καινούργιο, άλλωστε και τις δύο ώρες προαιρετικής επιλογής για όσα σχολεία συμπληρώσουν τμήμα Δευτέρας Λυκείου (στην καλύτερη περίπτωση), θα τις λέγαμε υποτυπώδεις. Η ιδιαίτερη ηθική σημασία που έχει όμως το τελευταίο φύλλο συκής, που στην προκειμένη περίπτωση είναι η απόφαση του Υπουργείου Παιδείας για την πλήρη έξωση του Σχεδίου οποιασδήποτε μορφής (Ελεύθερο, Γραμμικό, Βιομηχανικό, Τεχνικό) καθιστά πλέον το εκπαιδευτικό περιβάλλον φανερά εχθρικό με κάθε έννοια της σχεδιαστικής σκέψης και εξαναγκάζει τους κοινωνούς της, είτε σε σκληρές αντιπαραθέσεις με τη θεσμοθετημένη παιδεία, είτε στο περιθώριο των εξελίξεων. Σε κάθε περίπτωση όμως η σχεδιαστική προσέγγιση από δω και στο εξής βρίσκεται σε κόντρα απέναντι στο Status Quo και τις επιταγές του.
Η στάση αυτή η τόσο σκληρή των κρατούντων για κάτι που προάγει την ελεύθερη σκέψη κι ευχαριστεί την ψυχή, προκαλεί αμηχανία και ταραχή σ’ όλους εμάς που όχι μόνον πιστεύουμε στη σημασία του Σχεδίου, αλλά ζούμε κι αναπνέουμε σκεφτόμενοι διαρκώς μέσα από αυτό. Πάνω στην ταραχή και καθώς αναζητούμε επιχειρήματα που θα πείσουν αυτούς που έχουν πάρει τις ακρωτηριαστικές αυτές αποφάσεις, να ανακαλέσουν, προβάλλουμε τις υπαρκτές είναι αλήθεια έρευνες, που αναδεικνύουν το σχέδιο ως μέθοδο αύξησης του δείκτη νοημοσύνης, πέφτοντας έτσι στην παγίδα να σκεφτόμαστε με τον ίδιο στείρο και ωφελιμιστικό τρόπο, που έχει απαξιώσει κάθε ευαίσθητη και ανεξάρτητη δραστηριότητα. Γιατί η Τέχνη δεν είναι προνόμιο κάποιου μοναδικού νου που χαίρεται την ανωτερότητά του, αλλά παρόλο που η σημασία της είναι απεριόριστη, αποτελεί κοινό κτήμα όλων, και η αξία της προσδιορίζεται αποκλειστικά από την ικανότητα πρόσληψης και ανάπτυξής όποιου έρχεται σ επαφή μαζί της. Κι έτσι η Τέχνη αποτελεί το δείκτη της πνευματικής ποιότητας και των ατόμων αλλά κυρίως των κοινωνιών, καθώς η λειτουργικότητά της προέρχεται από ένα συνολικό συντονισμό δράσεων. Ακόμα και σε περιπτώσεις μοναχικών καλλιτεχνικών φαινομένων που δημιούργησαν σε πείσμα αντιδραστικών συνθηκών για την Τέχνη υπάρχουν αφανείς υποστηρικτές-μελετητές που ακόμα και μεταγενέστερα, με ενθουσιασμό και επιμονή αγωνίστηκαν και αποκάλυψαν θησαυρούς κρυμμένους κάτω από σκόνη και …. λάσπη.
Και με την απαξίωση τη γενικότερη της Τέχνης στα σχολεία, από τα απειλητικά non papers που ανά πάσα στιγμή αιφνιδιαστικά προτείνουν τον αποκλεισμό Μουσικής και Εικαστικών από τη Δευτέρα και την Τρίτη Γυμνασίου, από την κατάργηση του μαθήματος της Ιστορίας της Τέχνης, από την επίμονη άρνηση για την μη αναγνώριση του μαθήματος των Εικαστικών ως εργαστηριακού, η σημερινή μορφή της Παιδείας μας αποπνέει την αίσθηση βαριάς μιζέριας. Και στο αποκορύφωμα αυτής της βαριάς μιζέριας έρχεται και η πλήρης κατάργηση του μαθήματος του Σχεδίου –ενός μαθήματος που εξετάζεται επίσημα στις Πανελλήνιες εξετάσεις- για να παγιωθεί πλέον η εκδίωξη από το εκπαιδευτικό σύστημα και το πιο στοιχειωδών μέσων που μπορεί να διαθέσει ο άνθρωπος για την ουσιαστική εξέλιξή του, καθώς το Σχέδιο δεν αποτελεί μόνον τον κορμό και το σκελετό της Τέχνης, αλλά και της ελεύθερης σκέψης. Γιατί το Σχέδιο είναι το πρώτο εργαλείο κινητοποίησης της ανθρώπινης σκέψης που αποδεδειγμένα έδωσε την αρχική ώθηση στις πρωταρχικές ανθρώπινες κοινωνίες για να προβληματιστούν, επικοινωνώντας μεταξύ τους από τον καιρό ακόμα των σπηλαίων. Αυτό το ίδιο εργαλείο σκέψης ώθησε εξελικτικά κάθε περπατησιά της ιστορίας δίνοντας πνοή σε κάθε εύρημα και εφεύρεση, αλλά κυρίως έδωσε ζωή στη θνησιγενή ανθρώπινη ύπαρξη. Γιατί με τα δείγματα που κατά καιρούς αποκαλύπτουν θαυματουργές στιγμές της Τέχνης, όπου φαίνεται σα να συνωμοτούν όλες οι θεότητες του Σύμπαντος μέσα από έργα που πίσω από αυτά δεν υπάρχει τίποτα άλλο παρά μόνον μια αυθεντική σχεδιαστική σκέψη, έχουν μείνει ζωντανές στο διηνεκές στιγμές από την ιστορία της μολονότι σπουδαίας για μας, ασήμαντης χρονικά ύπαρξής μας. Όλα αυτά τα σχέδια που έχουν προϋπάρξει το ένα μετά το άλλο, ανέπτυξαν τη νόηση, εσωτερικά και σε βάθος για κάθε έναν που ασκεί αυτή την Τέχνη. Γιατί η οργάνωση σκέψης που παρέχει ενασχόληση με το Σχέδιο -και ιδιαίτερα στις πιο ελεύθερες μορφές του- όχι μόνον επιτρέπει αλλά προτρέπει και ωθεί το άτομο να δημιουργήσει αισθήσεις, εκφράσεις, ρυθμούς, ιδέες και συνδυασμούς αποκλειστικά δικούς του που δεν έχει απομνημονεύσει ούτε καν δασκαλευτεί αλλά είναι προϊόντα γόνιμης φαντασίας με μοναδική αξία, εξίσου μοναδική με την ίδια την ύπαρξη.
Αυτή η υπεροχή της Τέχνης που το Σχέδιο της έχει προσδώσει, είναι που έχει κάνει χαρισματικούς καλλιτέχνες να αδιαφορήσουν για την ασφάλεια και την καλοζωία τους και να υποφέρουν συνεχείς κακουχίες, που πολλές φορές έχουν φτάσει να τους δώσουν και σύντομο τέλος, προκειμένου να διατηρήσουν ζωντανή την επαφή με τον τόσο προνομιακό κόσμο της αθάνατης Τέχνης. Και πράγματι όσο και να φαίνεται τραγικός ο βίος τους, πρόκειται για σπάνια τυχερούς ανθρώπους που χάρις στα έργα τους μπορούμε όλοι οι υπόλοιποι να νιώσουμε κάτι από αυτήν τη μοναδική τύχη που αληθινή Τέχνη προσφέρει.
Η μέθεξη αυτή όμως που μπορούν να προσφέρουν τα έργα Τέχνης, όσο σπουδαία κι αν είναι, δεν έχει αξία και σε περιπτώσεις δεν υφίσταται διόλου, αν η κοινωνική πραγματικότητα λειτουργεί αντιφατικά προς αυτήν, βάζοντας ως αξιολογικό κριτήριο τους στείρους βαθμούς μιας αφηρημένης αριθμητικής επιδίωξης. Η πραγματικότητα της εποχής μας είναι αυτή καθώς οι επιταγές για αριθμητικές επιτεύξεις με στόχο τον ανταγωνισμό άλλων αριθμητικών επιτεύξεων που απαιτούν όλο και περισσότερη προσήλωση, όχι μόνον στερούνται κάθε έμψυχης δραστηριότητας αλλά και την απαξιώνουν. Πόσο δε μάλλον οι υψηλές στιγμές καλλιτεχνικής μέθεξης, που αποτελούν και τον ουσιαστικότερο αντίπαλο απέναντι στην επιβολή των μηχανιστικών τύπων που προωθούνται.
Απευθυνόμενος στους συναδέλφους δασκάλους της Τέχνης και του Σχεδίου, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω τη θέση μου ότι σ’ αυτό το οριστικά πλέον εχθρικό για το αντικείμενό μας περιβάλλον ο αγώνας του καθενός μας έχει σημασία μεγαλύτερη και από την επιβίωσή μας. Γιατί πρόκειται πλέον όχι μόνον για την επιβίωση των συνειδήσεων όλων των επομένων γενεών, αλλά ακόμα περισσότερο για την επιβίωση της ίδιας τη έννοιας της Τέχνης.
Το σχέδιο από την ετυμολογική του προέλευση αλλά και από την πρώτη του ετυμολογική εμφάνιση μπορεί να μας δώσει τη λύση σ αυτή την αναμέτρηση. Γιατί η ομηρική προέλευση της λέξης Σχέδιο, αποκαλύπτει μέσα από την ατελείωτη περιπέτεια του κεντρικού πρωταγωνιστή του έπους της Οδύσσειας, πως μετά από την απώλεια κάθε πλοίου, κάθε τελευταίου συντρόφου, κάθε άλλης δυνατής λύσης, ο πολύπαθος αλλά και πολυμήχανος Οδυσσέας, έθεσε σε λειτουργία το πιο αποτελεσματικό του μέσο και αυτό δεν είναι άλλο από το Σχέδιο και μ’ αυτό κατασκεύασε τη σχεδία, δίνοντας έτσι την καθοριστική λύση στο ταξίδι της επιστροφής.
Αυτό το Σχέδιο είναι η μοναδική λύση, όχι μόνο για μας τους κοινωνούς του, αλλά και για τη διατήρηση των σκεπτόμενων συνειδήσεων που μπορεί να αντιταχθεί σε όλα τα τραγικά εμπόδια που βάζει μπροστά μας το ασχεδίαστο μέλλον που μας επιφυλάσσουν τα ασχεδίαστα μυαλά, που για κακή μας τύχη έχουν το προνόμιο να αποφασίζουν για τη θεσμοθέτηση ουσιαστικών λειτουργιών, όπως η Παιδεία και ο Πολιτισμός.
Ένα ακόμη εμπόδιο πάνω στο οποίο σκοντάφτει η προσπάθεια για την αποκατάσταση της Τέχνης και του Σχεδίου, μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα είναι και η καθιερωμένη αντίληψη ότι οι ελεύθερες και δημιουργικές δραστηριότητες, ιδιαίτερα σε περιόδους σαν αυτήν όπου και η επιβίωση ακόμη είναι αβέβαιη, είναι πολυτέλεια. Χωρίς να το καταλάβουν όμως έτσι, όσοι καταπιεσμένοι από τις άδικες σημερινές κοινωνικές συνθήκες άνθρωποι αποδιώχνουν τον καλύτερό τους σύμμαχο που είναι και ο μόνος και ο πιο ικανός να τους εκφράσει ουσιαστικά με βάθος και διάρκεια. Δεν είναι όμως μόνον αυτό αλλά και η απελευθερωτική δράση της Τέχνης πλαταίνει τη βάση για ένα δικαιότερο και αρμονικότερο κοινωνικό οικοδόμημα.
Αλλά, εκεί όπου φαίνεται μάταιη κάθε προσπάθεια για αναγνώριση του Σχεδίου και της Τέχνης είναι τα εκάστοτε γραφεία των ασκούντων εξουσία, που η δεινή τους ικανότητα να μένουν ανεπηρέαστοι από τις μάσκες και τα προσωπεία τους, τους δίνει την ευχέρεια να παραμένουν ανέπαφοι από κάθε ουσία και ευαισθησία. Μπορώ να υποθέσω για παράδειγμα πως μετά από μια μακριά συζήτηση για το ζήτημα της αναίτιας αλλαγής του μαθήματος της Αισθητικής Αγωγής σε: «Πολιτισμός και Δραστηριότητες» και την εκτενή έκθεση των επιχειρημάτων μας που αφορούν την υποβάθμιση της ίδιας της αισθητικής ως ουσιαστικής έννοιας για τον άνθρωπο την απαξίωση των μελετών τόσων και τόσων δεκαετιών ενός μαθήματος που έχει δώσει πολλές διεξόδους, που έχει προσφέρει τόσες παιδαγωγικές λύσεις και έχει επινοήσει νέες εκπαιδευτικές μεθόδους και την αντικατάσταση όλων αυτών από μια ανταγωνιστική αγχώδη διαδικασία, όπου η αναζήτηση αξιόλογων εκπαιδευτικών λύσεων θα προκύπτει μόνον μέσα από ένα συνεχές αλληλοφάγωμα απελπισμένων εκπαιδευτικών οποιασδήποτε ειδικότητας. Ο υπηρεσιακός μεγαλοπαράγοντας του υπουργείου βλέπω να μας απαντάει στην καλύτερη περίπτωση με ένα ανέκφραστο: «θα το σκεφτούμε», την ίδια ώρα που θα έχει καρφωμένο το μάτι στο ρολόι του, ενώ στη θέα μιας μυγοσκοτώστρας που θα του χαρίζαμε κατά την επίσκεψή μας, θα έσκαγε το πλατύτερο του χαμόγελο.
Καταληκτικά, παραφράζοντας αυτό το ωραίο και πολύ επίκαιρο στην εποχή μας που είπε ο Καμύ: «Σε απόλυτα ανελεύθερες εποχές το να συμπεριφέρεσαι τελείως ανέμελα είναι επαναστατική πράξη», αυτόματα μας έρχεται η ιδέα ότι σε ακραία ασχεδίαστες εποχές σαν τη σημερινή το να σχεδιάζεις είναι η δημιουργικότερη επανάσταση.
Χρήστος Αλαβέρας Ζωγράφος, εκπαιδευτικός
* Θα δημοσιευτεί στην Εικαστική Παιδεία
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Σχολεία: Αλλάζουν οι ώρες αποχώρησης των μαθητών
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 24 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 24/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
