Alfavita Newsroom Είμαστε εκπαιδευτικοί της πράξης. Ο καθημερινός μας αγώνας στο δημόσιο σχολείο είναι να παλέψουμε με αντιξοότητες για να φτιάξουμε μια κοινότητα μάθησης για εμάς και τους μαθητές μας. Πολύ σωστά η πολιτεία θέλει τον δάσκαλο επιστήμονα και εκτός από τις σπουδές μας, προπτυχιακές και μεταπτυχιακές, μας προτείνει για την αξιολόγηση εργαλεία έρευνας των κοινωνικών επιστημών να τα ενσωματώσουμε στη διδακτική πράξη. Πλην όμως, στην προσπάθειά μας αυτή χρειαζόμαστε την επιμορφωτική στήριξη των ειδικών, των σχολικών συμβούλων που βρίσκονται δίπλα μας, αλλά και της πανεπιστημιακής μας κοινότητας που θεωρείται πλέον δεδομένη σε μία κοινωνία ‘δια βίου μάθησης’. Ας μας επιτραπεί λοιπόν να έχουμε απορίες και να ρωτάμε, γιατί αν δεν είμαστε εμείς οι ίδιοι ανοιχτοί στη μάθηση τότε μάλλον κρινόμαστε ακατάλληλοι για εκπαιδευτικοί. Στο επιμορφωτικό υλικό για την αξιολόγηση στελεχών και εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ΠΔ152/2013) – προκαταρκτικές ενέργειες για την εφαρμογή συστήματος αξιολόγησης, Ινστιτούτο εκπαιδευτικής πολιτικής 2014, Ηλίας Γ. Ματσαγγούρας, Παρασκευάς Γιαλούρης, Αλεξάνδρα Χ. Κουλουμπαρίτση, στη σελίδα 30:
«Παρά το γεγονός ότι οι ρούμπρικες στηρίζονται στην εκπαιδευτική έρευνα και την κωδικοποιημένη εμπειρία, οι παραδειγματικές «εικόνες» της ποιοτικής διδασκαλίας και του ποιοτικού εκπαιδευτικού έργου γενικότερα που περιλαμβάνουν στις επιμέρους βαθμίδες δεν είναι δυνατόν να αποτυπώνουν με ακρίβεια επιμέρους εκπαιδευτικές καταστάσεις. Αυτό συμβαίνει σε μεγαλύτερο βαθμό όταν δεν αξιοποιούμε εξειδικευμένες ρούμπρικες για τις διαφορετικές ηλικίες και βαθμίδες εκπαίδευσης και τα επιμέρους διδακτικά αντικείμενα, αλλά γενικής χρήσης ρούμπρικες, όπως συμβαίνει στο Π.Δ. 152/2013. Σε κάθε περίπτωση, όμως, προσανατολίζουν και στηρίζουν τον εκπαιδευτικό στην πορεία της καθημερινής εκπαιδευτικής δράσης του και της επαγγελματικής ανάπτυξής του.»
Ό,τι επισημαίνεται στο παραπάνω απόσπασμα, είναι και η δυσκολία αλλά και η πρόκληση των κοινωνικών επιστημών, πώς δηλαδή το ‘συγκεκριμένο’ , η εκπαιδευτική πράξη στην περίπτωσή μας, θα γίνει αντικείμενο μελέτης και έρευνας. Πώς λοιπόν το συγκεκριμένο θα ‘μεταφραστεί’ σε κάτι άλλο το οποίο θα αναφέρεται σε αυτό και ταυτόχρονα θα έχει και κάποιο βαθμό γενίκευσης ως προς αυτό αν δεν θέλουμε να είναι ακριβώς το ίδιο; Η μεγάλη πρόκληση των κοινωνικών επιστημών εδώ είναι πώς η μελέτη του συγκεκριμένου μπορεί να έχει σε κάποιο βαθμό και μια ποσοτική ανάλυση. Σε αυτό το σημείο είναι αρκετά γνωστές οι έντονες διαμάχες μεταξύ επιστημόνων, όταν βλέπουμε σε εργαλεία όπως η ανάλυση περιεχομένου, ή η ανάλυση λόγου κάποιοι ερευνητές να επιμένουν στο προβάδισμα ποσοτικών αναλύσεων. Άρα οφείλουμε να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν θα προσπαθήσουμε να αποτυπώσουμε τις επιμέρους εκπαιδευτικές καταστάσεις με την κωδικοποιημένη εμπειρία του εκπαιδευτικού έργου, όπως τονίζεται στο επιμορφωτικό υλικό. Τι θα μας βοηθήσει σε αυτήν μας την προσπάθεια η οποία σίγουρα δεν έχει κάποιον ‘οδηγό’ γενίκευσης τόσο στο χώρο των κοινωνικών επιστημών όσο και στο χώρο των επιστημών της αγωγής και της μόρφωσης; Η απάντηση που ακολουθεί στο επιμορφωτικό υλικό είναι ότι (σελ.30):
«Στα σημεία απόκλισης της παρατηρούμενης εκπαιδευτικής δράσης από την περιγραφόμενη ως παραδειγματική “εικόνα” στη ρούμπρικα παρεμβαίνουν η ειδημοσύνη και η διακριτικότητα του αξιολογητή, που πρέπει να κάνουν την αναγωγή και την εξειδίκευση χαρακτηριστικών της ρούμπρικας στο συγκεκριμένο πλαίσιο βαθμίδας, ηλικίας, τάξης και διδακτικού αντικειμένου. Για παράδειγμα, το τι σημαίνει «οργάνωση χώρου και αισθητική της τάξης» λαμβάνει διαφορετικές μορφές στις επιμέρους περιπτώσεις βαθμίδων και τάξεων. Επισημαίνεται ότι πολύ συχνά τα χαρακτηριστικά της καλής διδασκαλίας λαμβάνουν διαφορετική μορφή σε διαφορετικά πλαίσια και σε διαφορετικές συνθήκες άσκησης του εκπαιδευτικού έργου και αυτό το κρίνει και το αποτιμά, με την ειδημοσύνη και τη διακριτικότητά του, ο θεσμικά αρμόδιος αξιολογητής.»
Τον όρο « ειδημοσύνη» τον καταλαβαίνουμε, αν και πάλι είναι πολύ δύσκολο στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση να απαιτήσει κανείς από κάποιον σχολικό σύμβουλο να είναι ειδικός στα πάντα, στις ειδικές διδακτικές όλων των αντικειμένων. (Μας φέρνει στο νου τον πανεπιστήμονα της Αναγέννησης, τον ιδανικό διανοούμενο!) Τον όρο «διακριτικότητα» τον βρίσκουμε και σε άλλα σημεία μέσα στο επιμορφωτικό υλικό:
«Βεβαίως, και με αυτές τις προδιαγραφές που εμπεριέχουν οι ρούμπρικες είναι αδύνατον να διασφαλίσουμε στις ανθρώπινες δράσεις, την αντικειμενικότητα των μετρήσεων και αξιολογήσεων που επιτυγχάνεται κατά την παρατήρηση και αξιολόγηση του φυσικού κόσμου. Είναι, όμως, εφικτό να επιδιώξουμε με εμμονή την εγκυρότητα και την αξιοπιστία που διασφαλίζουν η ειδημοσύνη (expertise= κατοχή βαθιάς γνώσης αντικειμένου) και η διακριτικότητα (discernment= ικανότητα οξυδερκούς κατανόησης λεπτών διαφορών και ορθής κρίσης) εκείνων που είναι θεσμικά και επιστημονικά ειδικοί να ασκήσουν το έργο της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου. Η ειδημοσύνη και η διακριτικότητα, για να κρίνουν απροσωπόληπτα, αξιοποιούν την εμπλαισιωμένη με επιστημονικά κριτήρια εμπειρία τους, την οξυδερκή εσωτερική θέαση και κρίση των εκπαιδευτικών θεμάτων, τις επιστημονικές και λογικές ορίζουσες της εκπαιδευτικής κοινότητας και την ικανότητά τους να κρίνουν με ευαισθησία λεπτές διαφοροποιήσεις, με αναφορά σε όλες τις περιπτώσεις στο ευρύτερο συγκείμενο.»
Στο σημείο ακριβώς αυτό είναι που καλούμε για περεταίρω επεξηγήσεις. Μας προβληματίζει ότι είναι εφικτό – ας αφήσουμε τουλάχιστον τον όρο ειδημοσύνη προς το παρόν – η διακριτικότητα να επιτυγχάνει σε ικανοποιητικό βαθμό εγκυρότητα και αξιοπιστία. Εγκυρότητα και αξιοπιστία όσο ξέρουμε επιτυγχάνεται με εργαλεία στατιστικής ανάλυσης και συνήθως είναι όροι που συναντώνται σε ποσοτικές έρευνες. Θα θέλαμε να καταλάβουμε περισσότερο ποια είναι η διαδικασία εκείνη που αν την ακολουθήσουμε με εμμονή θα διασφαλιστεί η επιθυμητή εγκυρότητα και αξιοπιστία της διακριτικότητας. Στα αγγλοελληνικά λεξικά μπερδευόμαστε κάπως με τον όρο διακριτικότητα και τον αντίστοιχο όρο στην αγγλική γλώσσα όπως αναφέρεται στο παραπάνω απόσπασμα του επιμορφωτικού υλικού.
Σε ένα αγγλικό λεξικό διαβάζουμε:
discernment=1. διάκρισις, ξεχώρισμα, 2. Κρίσις, οξυδέρκεια, διορατικότης.
discreet= διακριτικός, εχέμυθος, φρόνιμος, επιφυλακτικός.
Αν κάνουμε μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο, διαπιστώνουμε ότι στην καθημερινή μας γλώσσα ο όρος διακριτικότητα παραπέμπει στον αγγλικό όρο discreet, λ.χ. ‘αντιμετώπισε τη δύσκολη κατάσταση με διακριτικότητα χωρίς να ρωτήσει ποιος άλλος ήταν εκεί… ‘ . Επίσης σε αναζήτηση στο διαδίκτυο ο αγγλικός όρος discernment παραπέμπει σε θεολογικές σπουδές και μελέτες, δηλαδή στην πρώτη μετάφραση του όρου που είναι η διάκρισις. Εάν αναζητήσουμε την έννοια του όρου διάκρισις στο χώρο της θεολογίας, διαβάζουμε για παράδειγμα:
«Η διάκριση είναι τόσο σοφία και σύνεση, όσο γνώση και περίσκεψη. Είναι φωτισμένη συνείδηση και ορθοκρισία. Είναι όραση και ενόραση, αίσθηση και συναίσθηση. Είναι διαύγεια πνεύματος και καθαρότητα σκέψης. Είναι οδηγός και καθοδηγός, πυξίδα και προσανατολισμός στην πορεία για την διάπλαση του ανθρώπινου ήθους.» (Ζούλα Σ. Η Διάκριση ως Ποιμαντική Αρετή στο Συμβουλευτικό Έργο Συγχρόνων Γερόντων.)
Η περιγραφή του όρου διακριτικότητα στο επιμορφωτικό υλικό, με χαρακτηριστικά όπως:
« -ικανότητα οξυδερκούς κατανόησης λεπτών διαφορών και ορθής κρίσης
-κρίνουν απροσωπόληπτα
-την οξυδερκή εσωτερική θέαση και κρίση των εκπαιδευτικών θεμάτων
-την ικανότητά τους να κρίνουν με ευαισθησία λεπτές διαφοροποιήσεις, με αναφορά σε όλες τις περιπτώσεις στο ευρύτερο συγκείμενο.»
φαίνεται να είναι πολύ κοντά στον θεολογικό όρο διάκριση.
Συνηθίζεται στις κοινωνικές επιστήμες η αναπλαισίωση του νοήματος ενός όρου της καθημερινής γλώσσας να αποκτά διαφοροποιημένες νοηματοδοτήσεις μέσα σε ένα επιστημονικό πλαίσιο. Απλά εδώ θα θέλαμε να γνωρίζουμε αν ο καθημερινός όρος διακριτικότητα, αναπλαισιωμένος μέσα σε ένα παιδαγωγικό κείμενο παραπέμπει και σε θεολογικές νοηματοδοτήσεις. Διαφορετικά, διατρέχουμε τον γνωστό κίνδυνο να χειριζόμαστε ακατάληπτους ‘επιστημονικούς’ όρους (jargon) για εμάς τους μη ειδικούς. Και σίγουρα δεν είναι στο μυαλό κανενός ότι θα μπορούσε να υπάρχει έστω ως πρόθεση αυτό που κατηγορούν οι κοινωνικές επιστήμες ότι συμβαίνει συχνά στα επιστημονικά και νομικά ισχυρά κείμενα εξουσίας, ότι δηλαδή χρησιμοποιούν ακατάληπτους για τους μη ειδικούς όρους (‘mystification’) προκειμένου να τους χειραγωγούν. Είμαστε σίγουροι ότι ο κύριος Ματσαγγούρας θα μας εξηγήσει σχετικά και θα μας διαφωτίσει στην αναζήτηση νοημάτων, γιατί πρόκειται για το ‘κλειδί’ για το πώς η διδακτική πράξη (πράξη προσώπων) θα γίνει αντικείμενο απροσωπόληπτης αξιολόγησης. Είναι γνωστή στην επιστημονική κοινότητα η μονογραφία του κυρίου Ματσαγγούρα:
ELIAS G. MATSAGOURAS (1981), MORAL DEVELOPMENT AND EDUCATION Educational Implications of the Early Greek Patristic Anthropology and their Relation to modern Theories of moral Education.
όπου συναντάμε το θεολογικό όρο «διάκρισις», και άρα η βοήθειά του ως ειδικού θα κριθεί ανεκτίμητη για να ξεκλειδώσει επιτέλους το καλά κρυμμένο μυστικό στη διαδικασία της αξιολόγησης.
Συνοδινού Σοφία ΠΕ 16
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Σχολεία: Αλλάζουν οι ώρες αποχώρησης των μαθητών
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 24 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 24/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
