Alfavita Newsroom
Απόπειρες ειρήνευσης την περίοδο του εμφυλίου (1946-1949)
Στόχος της παρούσας ανακοίνωσης αποτελεί η αποτύπωση των ειρηνευτικών προσεγγίσεων. Επικεντρώνεται δε, -αν και όχι αποκλειστικά- σε όσες έγιναν από μεριάς του (ΚΚΕ), καθώς η πολιτική του κόμματος, για τη συγκεκριμένη περίοδο, είναι κατεξοχήν γνωστή από τις πολεμικές επιχειρήσεις που διεξήχθησαν ενώ η παράλληλη προσπάθεια για ειρήνευση και οι παράμετροί της δεν αποτελούν σημεία ιδιαιτέρως προβεβλημένα.
Το βασικό αρχειακό υλικό έχει αντληθεί από τα αρχεία του ραδιοφωνικού σταθμού «Ελεύθερη Ελλάδα», το οποίο βρίσκεται στα ΑΣΚΙ. Κύρια αιτία για την επιλογή του αρχείου του ραδιοφωνικού σταθμού αποτελεί το ότι το Σεπτέμβρη του 1947 η εφημερίδα Ριζοσπάστης βγαίνει εκτός νόμου και έτσι το βάρος της ενημέρωσης των οπαδών του κόμματος μετατίθεται στις ανακοινώσεις του ραδιοσταθμού. Επιπλέον, είναι ο μόνος τρόπος δημόσιας απάντησης στην αντίπαλη προπαγάνδα. Ταυτόχρονα, γίνεται αντιληπτό πως ένας τέτοιος φορέας διάδοσης κομματικών αντιλήψεων εξ ορισμού ενέχει περιορισμούς, μιας και το σύνολο των κειμένων αυτών είναι διαμεσολαβημένα από τους σχεδιασμούς της κομματικής γραμμής.
Κατά συνέπεια για να μετριαστούν οι περιορισμοί αλλά και να προσεγγιστεί όσο τον δυνατόν καλύτερα μια κάποια μορφής αντικειμενικότητα, μελετήθηκε παράλληλα το αρχείο Τσαλδάρη. Το αρχείο αυτό φιλοξενείται στο ίδρυμα Κων. Καραμανλή.
Ο αυξημένος ρόλος του Τσαλδάρη από τη θέση του πρωθυπουργού και του υπουργού εξωτερικών καθιστά το αρχείο του ουσιαστικό αντίποδα στις εξελίξεις της περιόδου. Επίσης, ο Τσαλδάρης υπήρξε ο πρωταγωνιστής των επίσημων διαβουλεύσεων με τις ΗΠΑ, του σχεδίου Μάρσαλ-Τρούμαν, των προσπαθειών τερματισμού της σύγκρουσης και των συζητήσεων του ελληνικού ζητήματος στον ΟΗΕ.
1946: Από το στάδιο της αυτοάμυνας στην ένοπλη αναμέτρηση
Η πολιτική του ΚΚΕ κατά το έτος αυτό υπήρξε αρκετά σύνθετη και αντιφατική ως συνιστώσα της περιρρέουσας ατμόσφαιρας.
Απαρχή για τη μελέτη της αποτελεί η επίσημη επίσκεψη της αντιπροσωπείας του ΕΑΜ στη Μόσχα, τον Ιανουάριο του 1946. Στο γραπτό υπόμνημα, που κατατέθηκε 31/1/1946 για την ενημέρωση της ηγεσίας του ΚΚΣΕ, ο Παρτσαλίδης ενημέρωσε εγγράφως τη σοβιετική ηγεσία για τα ζητήματα της στρατηγικής του κόμματος ενώ παράλληλα βολιδοσκόπησε την πιθανότητα ένοπλης σύγκρουσης στην Ελλάδα.
Στο ίδιο κλίμα εντάσσεται και η έκθεση του Παρτσαλίδη προς το Δημητρόφ, στις 5 Φεβρουαρίου του 1946 με τίτλο «Για την κατάσταση στην Ελλάδα». Για το ΚΚΕ το πέρασμα στην ένοπλη εξέγερση ήταν μέρος της αυτοάμυνας, «της σκληρής αντίστασης στην αντίδραση». Η ΕΣΣΔ τη δεδομένη στιγμή δεν προέκρινε την ένοπλη έκβαση του αγώνα υπό το φόβο αναίρεσης των παρασκηνιακών διαβουλεύσεων που είχαν καθορίσει τις περιοχές που η κάθε χώρα είχε δικαίωμα να κυριαρχεί. Εντούτοις, το ΚΚΕ δεν έμεινε προσηλωμένο στις οδηγίες αυτές. Σύμφωνα και με τη διατύπωση του Φίλιππου Ηλιού «από το στάδιο της αυτοάμυνας και της αυτοπροστασίας, ο αγώνας πέρασε στο στάδιο της ένοπλης αναμέτρησης». Η συγκεκριμένη απόφαση ελήφθη κατά τη συνεδρίαση της 2ης Ολομέλειας το Φεβρουάριο του 1946. Γεγονός αποτελεί πως κατά τη 2η Ολομέλεια, το Φεβρουάριο του ίδιου έτους, δεν αποφασίστηκε γενική σύρραξη, αλλά ο συνδυασμός νόμιμων πολιτικών αγώνων και ένοπλης δράσης με αρχικό στόχο την εξασφάλιση παραχωρήσεων από την ελληνική κυβέρνηση. Παράλληλα, σε περίπτωση που αυτό αποδεικνυόταν αδύνατο, η Ολομέλεια έθετε τις βάσεις για μια πιο επιθετική πολιτική στο μέλλον. Και αυτό γιατί με την επιβολή καθεστώτος τρομοκρατίας υπονομεύονταν η δυνατότητα ομαλής διευθέτησης. Μέσα στο ΚΚΕ ωρίμασε η ιδέα ότι μόνη λύση αποτελούσε η ενίσχυση του αγώνα, με προσφυγή και σε ένοπλες μορφές πάλης, ως μέσο πίεσης «μια Βάρκιζα με καλύτερους όρους».
Άλλωστε, η πρόκριση του ειρηνευτικού χαρακτήρα έναντι του πολεμικού έγινε φανερή, και όταν στις 8 Απριλίου 1946, μία εβδομάδα μόλις μετά τις εκλογές της 31ης Μαρτίου, τα αριστερά κόμματα και το ΕΑΜ ζήτησαν από τις Μεγάλες Δυνάμεις (ΗΠΑ, την ΕΣΣΔ, τη Γαλλία και τη Βρετανία) είτε να εφαρμόσουν τη Συμφωνία της Κριμαίας (Γιάλτας) και να σχηματίσουν κυβέρνηση ευρέως συνασπισμού, είτε να εναποθέσουν το ζήτημα στον ΟΗΕ ο οποίος θα το επέλυε με την εγγύησή τους. Ωστόσο η κυβερνητική πολιτική δεν ήταν διόλου προσανατολισμένη στο να παράσχει κάποια μορφή υποχώρησης για την εξομάλυνση της πολιτικής κατάστασης.
Η επάνοδος του Γεωργίου Β στο θρόνο επρόκειτο να προσθέσει ένα ακόμη λιθαράκι στον τοίχο της απομόνωσης που οι κυβερνητικοί κύκλοι έχτιζαν για το ΚΚΕ. Στις 14 Σεπτεμβρίου, σε υπόμνημα που παραδόθηκε στον Μπέβιν, αναφερόταν πως κύριος στόχος του Γεωργίου αποτελούσε το να ενώσει όλους τους μη κομμουνιστές πολιτικούς, να απομονώσει το ΚΚΕ και με αυτόν τον τρόπο να ισχυροποιήσει την κοινοβουλευτική δημοκρατία. Έπειτα θα αφιέρωνε όλες τις προσπάθειές του στη βελτίωση της οργάνωσης για την πάλη εναντίον των ανταρτών. Και ο Τσαλδάρης θεωρούσε πως με τη διευθέτηση του πολιτειακού ζητήματος θα τερματίζονταν οι πολιτικές βλέψεις του ΚΚΕ για ανατροπή του καθεστώτος και άρα θα έπαυαν οι όποιες εσωτερικές αναταραχές. Για το λόγο αυτό αγνοούσε οποιαδήποτε άλλη λύση προσφέρονταν μέσα από τις προτάσεις του ΚΚΕ ενώ την ίδια στιγμή φρόντιζε να εξασφαλίσει την ανασύνταξη των ενόπλων δυνάμεων, όπως αποδεικνύεται από τις εκτεταμένες αναφορές που στέλνονταν από διάφορα στρατιωτικά πρόσωπα.
Τον Οκτώβριο του 1946 φάνηκε προς στιγμή να αποσοβείται η κρίση. Έπειτα από την επιστροφή του Τσαλδάρη από τη Διάσκεψη Ειρήνης προτείνεται από τον ίδιο μια διακομματική κυβέρνηση για την επίλυση των εσωτερικών ζητημάτων της χώρας. Ωστόσο, αρνείται κάθε απόπειρα συνδιαλλαγής με το ΚΚΕ ως «απολύτως απαράδεκτον ως αντικειμενική με το Εθνικόν συμφέρον». Η κατευναστική πολιτική, όπως ο ίδιος προσδιόριζε την κυβερνητική μέθοδο, θα αποφασιζόταν από τη συμμαχία των κομμάτων που θα σχηματίζονταν. Ενώ λίγο αργότερα, στη συνέλευση των πολικών αρχηγών δήλωνε πως το κράτος μεταχειριζόταν «δυναμικά μέσα» για να καταστείλει την ανταρσία, στην οποία, εφόσον καταστέλλονταν, προδιαθέτονταν να ασκήσει «πολιτική επιείκειας». Η λογική της ειρήνευσης βρισκόταν μακριά από τους κυβερνητικούς στόχους, ενδεχομένως και από το φόβο κάτι τέτοιο να εκληφθεί αρνητικά από τις δυτικές δημοκρατίες στις οποίες έσπευδε να αναγνωριστεί «η αξία μιας φιλίας, η οποία εδοκιμάσθη εις τας στιγμάς του κινδύνου και τώρα πάλιν επίσης δοκιμάζεται διά της βοηθείας, ήτις παρέχεται επί του οικονομικού, διπλωματικού και προ παντός εθνικού πεδίου».
1947: Το κρίσιμο έτος
Συνεχίζοντας με τις πολιτικές εξελίξεις στο κυβερνητικό πεδίο: στις 24 Ιανουαρίου η αποτυχία του Τσαλδάρη να σχηματίσει κυβέρνηση εθνικής συνεργασίας τον οδήγησε σε παραίτηση, δίνοντας εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο Δημήτρη Μάξιμο. Ο Μάξιμος με στόχο να αποκαταστήσει την ειρήνη στη χώρα εξήγγειλε μία σειρά οικονομικών μέτρων και μέτρων «κατευνασμού και ειρηνεύσεως». Η εξαγγελία αυτών των μέτρων μοιάζει ουσιαστική καθώς συνοδευόταν από ένα σύνολο επιμέρους ρυθμίσεων. Ωστόσο το πολωμένο πολιτικό κλίμα δεν είναι έτοιμο να δεχθεί την εφαρμογή των συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων.
Από την άλλη μεριά, η έλευση της επιτροπής του ΟΗΕ (Φεβρουάριος) για την εξέταση του ελληνικού ζητήματος οδήγησε την Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ σε δημόσια δήλωση αναστολής του ένοπλου αγώνα, με την προϋπόθεση και οι κυβερνητικές δυνάμεις να προβούν σε αντίστοιχη ενέργεια. Σε μία προσπάθεια να μην αυτό-περιθωριοποιηθεί από την εγχώρια και διεθνή πολιτική το ΚΚΕ δηλώνει προσωρινή αποχή και θέτει τις προϋποθέσεις για επάνοδο στην ομαλότητα: διάλυση της Βουλής και διενέργεια εκ νέου εκλογών. Ωστόσο, από τις πρώτες κιόλας μέρες της έλευσης της επιτροπής του ΟΗΕ, ορισμένα από τα μέλη της ρωτούσαν τους Έλληνες αξιωματούχους περί του τι ακριβώς θα επιθυμούσε η ελληνική κυβέρνηση να συμπεριληφθεί στο πόρισμα.
Μπαίνοντας στην άνοιξη του 1947 με την αμερικανική ανάμιξη, όπως εκδηλώθηκε με το δόγμα Τρούμαν, να στενεύει τα πλαίσια ακόμα περισσότερο, το ΚΚΕ ένα χρόνο μετά τη 2η Ολομέλεια, έθεσε σε ισχύ τις αποφάσεις της, δηλαδή το κέντρο βάρους του αγώνα να μεταφερθεί από τη νόμιμη πάλη και να δοθεί στην ένοπλη μορφή του. Έτσι, το Μάιο του 1947 ο Ζαχαριάδης μετέβη στη Μόσχα, όπου επέδωσε σχετική επιστολή. Η σκλήρυνση της στάσης του κόμματος είχε ως στόχο να ενισχύσει τη διαπραγματευτική ικανότητα του τόσο έναντι των εσωτερικών αντιπάλων του όσο και έναντι της ΕΣΣΔ που τώρα θα αναγκαζόταν να διαλέξει ή να εμπλακεί ή να αποσυρθεί. Και ακριβώς, αυτή η διάσταση της πολιτικής του κόμματος είναι που προσδιορίζει το 1947 ως το «κρίσιμο έτος» για την έκβαση των ειρηνευτικών διαβουλεύσεων.
Η επόμενη πράξη επισημοποίησης των ενεργειών του ΚΚΕ είναι η εξαγγελία των σχεδίων από το Μιλτιάδη Πορφυρογένη, στα τέλη Ιουνίου του 1947, στο συνέδριο του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, στο Στρασβούργο. Η εξαγγελία ανέφερε «τη δημιουργία μιας λεύτερης δημοκρατικής Ελλάδας, με δική της κυβέρνηση και δική της υπόσταση». Ο συμβιβασμός ακόμη και αυτή την στιγμή ήταν θεμιτός από τους κόλπους του κόμματος. Για το ΚΚΕ η ενέργεια αυτή δεν εντάσσεται σε μία πιο φιλοπόλεμη τακτική αλλά ερμηνεύεται στο πλαίσιο της «ενεργητικής εκδήλωσης της δημοκρατικής προσπάθειας μέσα στη χώρα που θα εκφράζει τον πιο οριστικό διαχωρισμό ανάμεσα στη Λεύτερη Δημοκρατική Ελλάδα και τον μοναρχοφασισμό». Μπορεί για την κυβέρνηση η διακήρυξη αυτή να υπήρξε η ευκαιρία να εντείνει τα μέτρα της αλλά υπήρχαν ακόμα και μέσα στο ΕΑΜ δυνάμεις που πίστευαν πως αποτελούσε τη διατύπωση μιας απειλής με στόχο τον εκβιασμό μιας πολιτικής λύσης.
Παράλληλα και παρά τις όποιες κατηγορίες το ΚΚΕ είχε αποδώσει στο Σοφούλη, συνεχίζονται οι επαφές με το ΕΑΜ ως τις αρχές Αυγούστου. Οι Φιλελεύθεροι προσπαθούσαν να χρησιμοποιήσουν τους κομμουνιστές για να ανατρέψουν την κυβέρνηση Μάξιμου και να εξουδετερώσουν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία του Λαϊκού Κόμματος, εκτιμώντας ότι μετά θα μπορούσαν να ελέγξουν το ΚΚΕ με πολιτικά μέσα. Απόδειξη της συνέχισης των επαφών αποτελεί το σημείωμα της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ προς το Σοφούλη. Αποτελεί ένα από τα σχετικά λίγα έγγραφα που αναφέρουν με λεπτομέρεια τις κινήσεις του αφοπλισμού και της αμνήστευσης εντός χρονικού πλαισίου τριών μηνών. Προφανώς ο Σοφούλης δεν είχε σκοπό να εφαρμόσει τις υποσχέσεις του μιας και μόλις έγιναν γνωστές οι επαφές του με την Αριστερά, αισθάνθηκε την ανάγκη να προβεί σε διάψευση στο ότι είχε αποδεχτεί τους όρους του ΕΑΜ.
Ωστόσο, στις 8 Σεπτεμβρίου του 1947 σχηματίζεται κυβέρνηση συνεργασίας υπό την προεδρία του Σοφούλη. Κατά την πρώτη συνεδρίαση της βουλής εξήγγειλε τη «φωνή της ειρηνεύσεως» όπως αποκαλούσε τη νέα κυβερνητική πολιτική.
Κατά τους τελευταίους μήνες του έτους και ενώ είχε τεθεί σε ισχύ η προαναφερθείσα «πολιτική του κατευνασμού» του Σοφούλη, το σύνολο των εγχώριων πολιτικών δυνάμεων δεν ήταν ευχαριστημένο από την εφαρμογή της αλλά επιζητούσε άμεσα μια πιο «δυναμική πολιτική».
1948: Ειρηνευτικές διαθέσεις από την ΠΔΚ
Με τον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ Αριστεράς και Λαϊκών να εξαφανίζεται, κατά την ανάληψη του πρωθυπουργικού αξιώματος από τον Σοφούλη, και την κήρυξη του κόμματος εκτός νόμου οποιαδήποτε ειρηνευτική πρωτοβουλία καθίσταται πλέον δυσχερής. Οι τελευταίες ελπίδες επαφίενται είτε σε επίπεδο διεθνών διαβουλεύσεων με παρέμβαση της ΕΣΣΔ, είτε στον ΟΗΕ. Ωστόσο, η διείσδυση του αμερικανικού παράγοντα δεν αφήνει πολλά περιθώρια για διαπραγματεύσεις.
Με την ΠΔΚ να έχει μείνει έκθετη έπειτα από τη μη αναγνώρισή της από καμία κυβέρνηση, το ΚΚΕ κινδυνεύει με διπλωματική απομόνωση. Έτσι, συνεχίζει να διερευνά τις δυνατότητες συμβιβασμού του. Ακολουθούν τέσσερις προτάσεις που εξαγγέλλονται μέσω του Ραδιοσταθμού «Ελεύθερη Ελλάδα» και οι οποίες αντιμετωπίζονται στο σύνολό τους από το Σοφούλη ως προσπάθεια καθυστέρησης για να επιτευχθεί ανασύνταξη του ΔΣΕ. Οι εξελίξεις κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, η συνακόλουθη ρήξη ΚΚΕ και ΚΚΓ, οι πρώτες εσωτερικές διαμάχες μέσα στους κόλπους του ΚΚΕ για τη διεξαγωγή του αγώνα, οδηγούν το συσχετισμό δυνάμεων σε αρνητικό για το ΚΚΕ. Τα αιτήματα για ειρήνευση έγιναν πιο έντονα στο διάστημα Ιουλίου-Δεκεμβρίου, όπως αποδεικνύεται και από τα ραδιοτηλεγραφήματα που ο σταθμός εξέπεμψε. Από τη στιγμή που κάθε ειρηνευτική μεσολάβηση πολιτικών προσώπων είχε αποτύχει, οι εκκλήσεις κυρίως απευθύνονταν στον ΟΗΕ.
Αντίθετα, η ελληνική κυβέρνηση έχει πλέον ανοιχτά περάσει στο στάδιο της στρατιωτικής λύσης. Αλλά και από την μεριά των ΗΠΑ υπήρχαν πιέσεις για λύση του ζητήματος, κάτι που ως θέμα κυριαρχεί στις επιστολές που αντάλλαζαν οι πολιτικοί αρχηγοί μεταξύ τους. Παράλληλα, η ελληνική κυβέρνηση δήλωνε πιστή στην αυστραλιανή συμφιλιωτική προσπάθεια του Έβατ προσδοκώντας να καταλήξει σε συγκεκριμένα μέτρα, μιας και «ο ελληνικός λαός επιθυμεί διακαώς την ειρήνην […]. Το διπλό παιχνίδι της κατ’ επίφασιν ειρηνόφιλης πολιτικής του Τσαλδάρη αποκαλύπτονταν, από τη μία μεριά με μυστικές συμφωνίες ενίσχυσης του στρατού και από την άλλη να προβαίνει σε παρακλήσεις προς τη Γενική Συνέλευση.
1949: Μεγάλες προσδοκίες, πικρές διαψεύσεις
Το 1949 η ελληνική κυβέρνηση παύει οριστικά να προσδοκά κάποια ειρηνική λύση του ζητήματος. Πλέον οι συμβιβαστικές λύσεις στρέφονταν προς την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με τους βαλκάνιους γείτονες. Η χρονιά αυτή χαρακτηρίζεται από τις μονόπλευρες προσπάθειες του ΚΚΕ, οι οποίες όμως γίνονταν από θέση αυξανόμενης αδυναμίας.
Στις 25 Ιανουαρίου, η ΠΔΚ απεύθυνε νέα πρόταση προς όλους τους «τίμιους πολιτικούς παράγοντες της χώρας». Χαρακτηριστικό της επιτακτικότητας της (πρότασης) ήταν η δήλωση πως αν η ελληνική κυβέρνηση έδειχνε ενδιαφέρον, η ΠΔΚ θα έστελνε αμέσως αντιπροσωπεία στην Αθήνα. Επιπρόσθετα, ο Γενάρης βρήκε το κόμμα να διοργανώνει την 5η Ολομέλεια. Οι αποφάσεις της 5ης Ολομέλειας εξελήφθησαν από την Επιτροπή του ΟΗΕ (και συγκεκριμένα από τον Έβατ) ως απόρριψη κάθε ειρηνευτικής προσπάθειας που είχε γίνει μέχρι στιγμής, λόγω της στήριξης που υπόσχονταν στο Μακεδονικό λαό, βάσει του οράματος περί δημιουργίας αιγαϊακής Μακεδονίας. Αλλά και σε επίπεδο κοινής γνώμης το ΚΚΕ δέχτηκε μεγάλο πλήγμα στο αγώνα του, μιας και προσέφερε το απαιτούμενο έρεισμα για προπαγανδισμό στις αστικές πολιτικές δυνάμεις.
Οι ειρηνευτικές προτάσεις κλιμακώνονται, με την πρόταση του Απρίλιου του 1949, από το σοβιετικό αντιπρόσωπο στον ΟΗΕ και υφυπουργό εξωτερικών, Αντρέι Γκρομύκο. Η Σοβιετική Ένωση φοβούμενη την κατάληψη της Αλβανίας από τους Αμερικανούς και τη γενικότερη ένταση μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων ζητά από τους Έλληνες κομμουνιστές να σταματήσουν τον ένοπλο αγώνα ως το τέλος Απριλίου. Η ρωσική πρόταση δεν ελήφθη σοβαρά υπόψη καθώς θεωρήθηκε είτε ως προσπάθεια στήριξης του αντάρτικου είτε ως προσπάθεια επηρεασμού του Κογκρέσου για τη λήψη πιστώσεων. Οι πραγματικοί λόγοι για τους οποίους μία ρωσική πρόταση ειρήνευσης αυτή τη στιγμή δεν ήταν συμφέρουσα συμπυκνώνονται στο δακτυλόγραφο της συνομιλίας του Τσαλδάρη με τον Μάινορ στις 26/5/1949. Ο Τσαλδάρης θεωρούσε πως μία τέτοια πρόταση τη δεδομένη χρονική στιγμή μπορούσε να κλονίσει το ηθικό των στρατιωτών του. Μεγαλύτερο συμφέρον θα είχε η σύναψη ειρήνης όταν τα ελληνικά στρατεύματα θα είχαν επικρατήσει και η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να κινηθεί επί τη βάσει του ισχύοντος για να μην παράσχει ανταλλάγματα. Η κυβέρνηση των Αθηνών ήταν ενήμερη για το προσεχές κλείσιμο των συνόρων από τον Τίτο, κάτι που εξασφάλιζε για αυτούς ένα σημαντικό πλεονέκτημα.
Ωστόσο από τη μεριά του ΚΚΕ υπήρξε συμπόρευση με τις προτάσεις της ΕΣΣΔ, όπως καταμαρτυρούν οι πηγές, ενώ η αναμονή απάντησης αποτέλεσε ίσως επιπρόσθετο πλήγμα. Στις 30/4/1949 ο Μιλτιάδης Πορφυρογένης από τη θέση του υπουργού δικαιοσύνης της ΠΔΚ απέστειλε μνημόνιο ειρηνευτικής πρότασης στον Έβατ. Η διαλλακτικότητα της πρότασης είναι ενδεικτική των διαθέσεων που επικρατούσαν, καθώς μάλλον είχε γίνει πλέον αντιληπτή η θύελλα των αντιδράσεων που οι αποφάσεις της 5ης Ολομέλειας προκάλεσαν στον ΟΗΕ.
Αν και από τα Συμπεράσματα της Β’ Κομματικής Σύσκεψης των μελών του ΔΣΕ προέκυπτε πως διανυόταν ο «αποφασιστικός χρόνος της νίκης», η αναντιστοιχία μεταξύ σχεδιασμού και πραγματικότητας δεν άργησε να φανεί. Με επιστολή του Ζαχαριάδη προς το Στάλιν, στις 16 Σεπτεμβρίου, ανακοινώθηκε η ήττα και η υποχώρηση του ΔΣΕ έπειτα από τις επιχειρήσεις στο Γράμμο και το Βίτσι. Για να αποφασίσει τη γραμμή που θα ακολουθήσει από εδώ και πέρα το κόμμα, η 6η Ολομέλεια που συγκαλείται στην Αλβανία, στις 9/10/1949· η πρώτη ολομέλεια μετά την υποχώρηση του ΔΣΕ τον Αύγουστο. Με τις αποφάσεις της τονίζονταν πως το κόμμα έπρεπε: «Να σταματήσει τον ένοπλο αγώνα αφήνοντας μόνο μικρά παρτιζάνικα τμήματα […]». Παρά την ήττα και την υποχώρηση του ΔΣΕ η έκκληση για ειρήνευση παρέμενε διαρκής μιας και ακόμη η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα ήταν ασταθής.
Επίλογος
Οι όροι ειρήνευση, συμφιλίωση, δημοκρατία είναι δεσπόζοντες και στα κείμενα του ΚΚΕ για αυτή την περίοδο. Η αντίφαση λόγου και πραγματικότητας είναι ακριβώς εκείνη που επιτάσσει μια κάποια ερμηνευτική προσέγγιση σχετικά με τους επιδιωκόμενους στόχους που οι ειρηνευτικές απόπειρες ενείχαν. Παράλληλα, η μελέτη των όρων αυτών διαμορφώνει το ιδεολογικό πλαίσιο που σχηματίστηκε στην Αριστερά, κυρίως μετά το πέρας του εμφυλίου, για το απροσδόκητο, αναπόφευκτο και ραγδαίο των εξελίξεων.
Σύμφωνα με επίσημα έγγραφα των ΗΠΑ, το ΚΚΕ από το 1947 ως την άνοιξη του 1949 προέβη σε «πολυάριθμες» −τουλάχιστον είκοσι πέντε επίσημες− ειρηνευτικές προτάσεις. Όπως είναι γνωστό καμία δεν τελεσφόρησε, κάτι που γεννά ερωτηματικά κάτω από ποιες προϋποθέσεις καθεμία από αυτές διατυπώθηκε.
Εισήγηση στο Συνέδριο "Αριστερά και αστικός πολιτικός κόσμος τις δεκαετίες 1940 και 1950", Πάντειο Πανεπιστήμιο, 17-20 Απριλίου 2013
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 22 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 22/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
