Εκπαίδευση 07.09.2017 - 13:17

Δύο εκπαιδευτικοί συνομιλούν...

Μια διαγενεακή συζήτηση εκπαιδευτικών στους καιρούς των μνημονίων

Δύσκολα μεταβιβάζεται η εμπειρία ενός εκπαιδευτικού- ίσως και να είναι αδύνατο. Οι εποχές αλλάζουν, οι κοινωνίες μετασχηματίζονται, τα ίδια τα εκπαιδευτικά συστήματα μεταρρυθμίζονται ή απορρυθμίζονται, οι εκπαιδευτικές πολιτικές διαρκώς μεταβάλονται, ακόμα και οι ίδιες οι νοοτροπίες των εκπαιδευτικών αλλάζουν. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι αναγκαίος και χρήσιμος ο διάλογος μεταξύ των εκπαιδευτικών ιδιαίτερα εκείνων που ανήκουν σε διαφορετικές γενιές.

Ποιος εκπαιδευτικός δεν θα συμφωνούσε με τη φοβερή αξία του διαλόγου; Σε μια τέτοια περίπτωση απλά δεν θα είχε κατακτήσει το βασικό πυρήνα της παιδαγωγικής, οπότε θα είχε χάσει εξ αρχής την εκπαιδευτική λειτουργία. Ωστόσο, στην περίπτωσή μας υπάρχει μια βασική πλευρά που καθορίζει τα πάντα. Η δική σου θεώρηση θα είχε βάση αν οι εξελίξεις είχαν μια κανονικότητα, αν κάθε εποχή γεννούσε την επόμενή της με ένα σύστημα διαρκών και ήπιων μεταβολών. Τώρα έχουμε ανατροπή της προηγούμενης εικόνας – ίσως να έχουμε και αλλαγή «παραδείγματος» στην εκπαιδευτική πράξη.

Ίσως και το ζήτημα αυτού του προβληματισμού περί ομαλής εξέλιξης ή μιας ασυνέχειας του εκπαιδευτικού συστήματος και του εκπαιδευτικού επαγγέλματος να είναι και αυτό δύσκολο, να μην υπάρχουν ευρείες συμφωνίες. Ίσως και να είναι ζήτημα προσωπικής χροιάς και έτσι να έχουμε ένα άλυτο μεθοδολογικό πρόβλημα. Πάντως η γενική γνώμη μου είναι η εξής. Να λαμβάνεις υπόψη σου κάθε εμπειρική αντίληψη για τα ζητήματα του σχολείου αλλά εκείνο που τελικά θα μετρήσει είναι η δική σου απόλυτα προσωπική εκδοχή για την εκπαιδευτική πρακτική.

Υπάρχει ωστόσο κάτι πολύ βασικό, που αν δεν το λάβουμε υπόψη μας, δεν μπορούμε καν να συζητήσουμε. Η κρίση στη χώρα μας έχει φέρει τα πάνω κάτω. Λίγες οι σταθερές στο όλο εκπαιδευτικό σύστημα και πολλές οι μεταβλητές. Έχει διχοτομηθεί το επάγγελμά μας θεσμικά και δύσκολα μπορούν να ενοποιηθούν οι βασικοί τρόποι λειτουργίας. Οι νέοι εκπαιδευτικοί - που παλιότερα ήταν δυναμικό μέρος του επαγγέλματός μας για την ανανέωση και τη δημιουργική μετεξέλιξη του σχολείου - βρίσκονται σε απόγνωση, σε υπαρξιακό δίλημμα.

Ποιος δεν το αναγνωρίζει αυτό; Αλλά έχει νόημα και αξία να αγωνιστείτε οι νέοι εκπαιδευτικοί για τα δικαιώματά σας και για τη φυσιογνωμία του σχολείου, που εσείς θέλετε να διαμορφώσετε με βάση τις αξίες σας και τις επιλογές σας. Προφανώς τον τελευταίο λόγο θα τον έχει η πολιτεία για την όποια εκπαιδευτική πολιτική – αλλιώς και αν αυτό εφαρμοζόταν σε κάθε επαγγελματικό χώρο, θα είχαμε μια συντεχνιακή συγκρότηση της κοινωνίας και κάτι τέτοιο θα ήταν βαθύς αναχρονισμός και συντηρητική αναδίπλωση της εκπαιδευτικής εξέλιξης.

Μου φαίνεται ότι απομακρύνονται οι προβληματισμοί μας. Αυτό που θέτω δεν είναι ένα θεωρητικό ζήτημα που αντιμετωπίζεται με την κλασική συλλογική δράση, που είχατε εσείς όλη την προηγούμενη ιστορική περίοδο. Η μορφή του συνδικαλισμού που είχατε με τα παραδοσιακά σχήματα και με τις κλασικές μορφές δράσης δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες μας. Δεν έχετε καταλάβει τι σημαίνει ότι το πρόβλημά μας είναι υπαρξιακό. Ο μισθός μας έχει πάψει να είναι μισθός. Δεν φτάνει για τις πιο βασικές ανάγκες μας. Πάμε από νησί σε νησί και από κωμόπολη σε κωμόπολη και το νοίκι μαζί με τις συνεχείς μετακινήσεις λεηλατούν το συμβολικό μισθό μας. Αν δεν έχουμε βοήθεια από τους γονείς μας, δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε. Εδώ τρώμε συνέχεια αυγά τηγανητά με ψωμί και η χοληστερόλη θα μας επισκεφτεί πριν ακόμα γίνουμε μεσήλικες. Κι όμως αυτό δεν είναι το πρώτο πρόβλημά μας. Εμείς δεν ξέρουμε αν θα γίνουμε ποτέ μόνιμοι. Τραβάμε όλο αυτό το σταυρό του μαρτυρίου και δεν ξέρουμε αν θα γίνουμε τελικά εκπαιδευτικοί.

Η θέλησή μας για να ασκήσουμε ένα επάγγελμα πρέπει να υπερβαίνει κάθε δυσκολία, κάθε αναστολή. Ιδιαίτερα το εκπαιδευτικό επάγγελμα μπορεί να θεωρείται ως ένα από τα πιο δύσκολα επαγγέλματα αλλά έχει φοβερή ομορφιά που δεν έχει κανένα άλλο επάγγελμα.

Τελικά δεν μπορείς να με καταλάβεις. Το βίωμα δεν μεταβιβάζεται. Ξέρεις ότι εμείς οι αναπληρωτές κάνουμε μάθημα και συνέχεια αναρωτιόμαστε αν την επόμενη χρονιά θα είμαστε στο σχολείο ή αν θα φυλάμε το σπίτι μας ή αν θα βρούμε να κάνουμε καμιά δουλειά του ποδαριού; Ξέρεις τι σημαίνει να φεύγεις πρωί πρωί από το σπίτι σου χωρίς να έχεις να πας κάπου συγκεκριμένα για να μη βαλτώσεις, για να μην αυτοθεωρηθείς άνεργος και άχρηστος, για να μη σε θεωρήσουν οι γύρω σου ότι είσαι τεμπέλης; Ξέρεις ότι όποιες χρονιές δεν δούλεψα σε σχολείο και εργαζόμουνα ως πωλητής βιβλίων όλη μέρα με ένα μηχανάκι δεν είχα πει στον εκδότη ότι είμαι αναληρωτής εκπαιδευτικός;

Όχι φίλε μου, δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε. Ο προβληματισμός μου, η δική μου αγωνία δεν είναι στην ανταλλαγή απόψεων αλλά στο αν θα είμαι τελικά εκπαιδευτικός...

Δύο εκπαιδευτικοί συνομιλούν...