Alfavita Newsroom Συνεχίζονται οι δωρεάν προβολές στον δημοτικό κινηματογράφο Αστέρα της Νέας Ιωνίας με το κινηματογραφικό αφιέρωμα του Δεκεμβρίου να αφορά τον "Άνθρωπο και την επιβίωση"
Mιας και το κινηματογραφικό θέμα του Δεκεμβρίου «Άνθρωπος και Επιβίωση» δεν συγκροτείται πάνω σε κάποιο κινηματογραφικό είδος (genre) με τη στενή έννοια του όρου, θα δώσουμε κάποια στοιχεία κοινά των ταινιών που επιλέξαμε, κάποια γενικά χαρακτηριστικά αυτών των ταινιών αλλά και μια λίστα με τις 10 ταινίες που θα δείχναμε σε αυτό το ιδιαίτερο αφιέρωμα αν είχαμε άλλες 7 Δευτέρες προβολών.
Οι ταινίες επιβίωσης, που αποτελούν μια κατηγορία του κινηματογραφικού είδους της περιπέτειας, αναφέρονται συνήθως σε έναν ή περισσότερους χαρακτήρες που κάνουν μια προσπάθεια για τη φυσική επιβίωσή τους. επικαλύπτεται με άλλα είδη ταινιών. Είναι υποκατηγορία της ταινίας περιπέτειας αλλά μπορούμε να πούμε ότι στο μεγάλο εύρος ταινιών που καλύπτει συνδιαλέγεται με πολλά από τα είδη του κινηματογράφου.
Πολεμικές ταινίες και ταινίες σαφάρι, βιογραφικές ταινίες, travelogues, ντοκιμαντέρ, εθνογραφικές ταινίες και ένα σορό άλλα είδη. Οι ταινίες επιβίωσης είναι πιο «σκοτεινές» από τις περισσότερες ταινίες περιπέτειας που συνήθως εστιάζουν την ιστορία τους σε ένα μόνο χαρακτήρα, συνήθως τον πρωταγωνιστή.
Οι ταινίες τείνουν να είναι «τοποθετημένες πρωτίστως σε ένα σύγχρονο πλαίσιο» έτσι ώστε το κοινό του κινηματογράφου να είναι εξοικειωμένο με το περιβάλλον, πράγμα που σημαίνει ότι οι δραστηριότητες των χαρακτήρων είναι λιγότερο «ρομαντικές».
Ακριβώς επειδή δεν μπορεί να οριστεί ένα συγκεκριμένο είδος με τέτοιο θέμα, θα αναπτύξουμε τους λόγους και τα κύρια χαρακτηριστικά των ταινιών που επιλέξαμε. Πρώτον, το Αφιέρωμα θα μπορούσε να ονομάζεται και «Άνθρωπος και Φύση» μιας και η φύση δε θα λέγαμε ότι απλώς διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε ένα μεγάλο εύρος αυτών των ταινιών, αλλά είναι ο πρωταγωνιστής. Δεύτερον, οι ταινίες που επιλέχθηκαν ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες: Η δράση λαμβάνει χώρα στον πλανήτη Γη σε αναγνωρίσιμες συνθήκες, επομένως δεν υπάρχουν μετα-αποκάλυπτικα σενάρια (π.χ. The Road, 2009), καμία κερδοσκοπική μυθοπλασία (π.χ.Τhe day after tomorrow, 2004) και επίσης δεν αναφέρεται αυτό το αφιέρωμα και η έννοια της «επιβίωσης» σε σενάρια και τόπους πέρα από τη γη, στο απώτερο διάστημα. (π.χ. Gravity, 2013).
Mιας και ταινίες επιβίωσης ή ταινίες για τον άνθρωπο και τη φύση μπορούν να περιλαμβάνουν τον αξεπέραστο Νανούκ του Βορρά του Ρόμπερτ Φλάερτυ (1922) και άρα το είδος του ντοκυμαντέρ και του εθνογραφικού κινηματογράφου, μέχρι το Meek’s cutoff (2011) της σπουδαίας Αμερικανίδας Kelly Reichardt, το οποίο είναι ένα γουέστερν. Μερικές από τις πιο όμορφες ταινίες λαμβάνουν χώρα στην καρδιά της Μητέρας Φύσης και συχνά το περιβάλλον αναφέρεται ως χαρακτήρας σε μια ταινία ή ως η αόρατη ηθική της ταινίας. Απλά σκεφτείτε τις «Ημέρες Ευτυχίας» (1978, Τέρενς Μάλικ) ή το «Walkabout» (1971, Νίκολας Ρεγκ) και θα έχετε την αίσθηση του κινηματογράφου της Μητέρας Φύσης. Υπάρχουν όμως και εκείνες οι ταινίες που απεικονίζουν την πρόκληση που προαναφέρθηκε. Οι ταινίες που ταιριάζουν στα κριτήρια του «άνθρωπου εναντίον της φύσης». Ο κινηματογράφος έχει αποδείξει μέχρι που μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος για να επιβιώσει σε αντίξοες συνθήκες, είτε επιδεικνύοντας μεγαλείο ψυχής, είτε καταρρίπτοντας την ίδια του την ανθρωπιά. Όταν μιλάμε για ταινίες επιβίωσης ο νους μας πηγαίνει, και καλά κάνει, σε κλασσικές ταινίες αυτής της θεματικής, σε blockbusters, σε πραγματικά αριστουργήματα και άλλες θεαματικές μεν αλλά όχι και τόσο αξιόλογες κινηματογραφικές αποτυπώσεις. Ας δούμε μερικά παραδείγματα: (Η σειρά είναι χρονολογική)
Μoby Dick (1956)- John Huston, The Old Man and the sea (1958)- John Sturges, Lord of the flies (1963)- Peter Brook, The flight of the Phoenix (1965)- R. Aldrich, Jeremiah Johnson (1972)- Sydney Pollack, The Man who would be king (1975)- John Huston, Quest for fire (1981, J.-J. Annaud, The Mosquito Coast (1986)- Peter Weir, Alive (1993)- Frank Marshall, Cast Away (2000)- Robert Zemeckis, The Edge (1997)-Lee Tamahori, Into the Wild (2007)- Sean Penn, 127 Hours (2010)-Danny Boyle, The Grey (2011)- Joe Carnahan.
Συχνά ακούμε την έκφραση «ο άνθρωπος εναντίον της φύσης» ή «ο άνθρωπος εναντίον της άγριας ζωής», αλλά η αλήθεια είναι ότι μόνο ο άνθρωπος κάνει τις δύο πλευρές να φαίνονται αντιφατικές. Η φύση δεν νοιάζεται αν είμαστε έτοιμοι ή όχι, αν είμαστε αδύναμοι ή ισχυροί. Το μόνο ζώο που «πηγαίνει» ενάντια στη φύση και την καταστρέφει μέσα από ένα αλλοτριωτικό σύστημα που μόνο στόχο έχει το κέρδος, είναι ο άνθρωπος μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα διαχείρισης. Ο πλανήτης είναι χωρισμένος σε εκείνες τις περιοχές που χαρακτηρίζονται ανεπτυγμένες, πολιτισμένες και βιομηχανικές και σε εκείνες που θεωρούνται υπανάπτυκτες , χωρίς μεγάλη βιομηχανική παραγωγή εκμεταλλεύσιμες από τις πρώτες. «Τυχαίνει δε, αυτές οι υπανάπτυκτες περιοχές να διαθέτουν τον μεγαλύτερο φυσικό πλούτο, πόρους και πρώτες ύλες ολόκληρου του πλανήτη. Τα αποτελέσματα και οι συνέπειες μιας τέτοιας γενικευμένης εχθρικής συμπεριφοράς απέναντι στη γη, στα ζώα, το φυσικό περιβάλλον και τους νόμους του, γίνονται ολοένα πιο έντονα και εμφανή. Οι «φυσικές καταστροφές», βασικό θέμα τέτοιων ταινιών, μόνο φυσικές δεν είναι πολλές φορές αλλά αποτελούν το αποτέλεσμα της ανθρώπινης κερδοσκοπικής συμπεριφοράς και του ανθρώπου που δεν αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως μέρος ενός συνόλου αλλά θεωρεί ότι μπορεί να εξουσιάζει άλλους ανθρώπους πιο «πρωτόγονους», άλλα ζώα και το φυσικό τους περιβάλλον. Η σχέση του ανθρώπου με τα στοιχεία της φύσης, η αναφορά στον αλλοτριωτικό σύγχρονο τρόπο ζωής των μεγαλουπόλεων όπου εκλείπουν χαρακτηριστικά του ανθρώπινου είδους όπως η περιέργεια, η φαντασία, η ανεξαρτησία, η εφευρετικότητα, η συμβιωτικότητα, η φιλία, η αλληλεγγύη, η νύξη σε άλλους πολιτισμούς και θρησκείες αλλά και η έννοια της «επιβίωσης» με την πνευματική και ψυχική οπτική, βρίσκονται στο κέντρο των ταινιών που αγαπάμε. 
Όπως αναφέραμε και στη αρχή αυτού του κειμένου οι ταινίες που θα παρουσιάζαμε σε ένα τέτοιο πιο εκτεταμένο αφιέρωμα και που σας παροτρύνουμε να δείτε, εκτός των τριών που ήδη έχουν επιλεγεί για το Αφιέρωμα του Δεκεμβρίου (Dersu Uzala (1975)- Akira Kurosawa, Walkabout(1971)- Nicolas Roeg, The Revenant (2015)-Alejandro G. Iñárritu), είναι οι εξής:
1. O Χρυσοθήρας (The Gold Rush)- Charlie Chaplin (HΠΑ, 1925)
Μαζί με πολλές χιλιάδες χρυσοθήρες, ο Σαρλό καταφθάνει στην Αλάσκα σε αναζήτηση χρυσού. Η ταινία διατηρεί μια προσεκτική ισορροπία σε επιδέξιες γκάφες, ρομαντικές ευαισθησίες και πικρή κοινωνική σάτιρα για την αναζήτηση του κέρδους που συμβολίζεται με τον χρυσό. Πρόκειται για την ταινία για την οποία, όπως είχε δηλώσει αρκετές φορές, θα ήθελε να τον θυμούνται.
2. Letter never sent (Νeotpravlennoe pismo)- Mikhail Kalatozov (Σοβιετική Ένωση, 1960)
Ο Ρώσος σκηνοθέτης Μιχαήλ Καλατόζοφ επέστησε την προσοχή των Αμερικάνων κινηματογραφιστών μετά την Σοβιετική-Κουβανική ταινία του, «Είμαι η Κούβα» που κυκλοφόρησε εκ νέου το 1995. Το κλειδί για το στυλ του Καλατόζοφ είναι η «συναισθηματική κάμερά» του, ένας συνεχώς στρεφόμενος και σαρωτικός ευρυγώνιος φακός που αποκλείει την ανθρώπινη πολυπλοκότητα υπέρ μιας πιο αυξημένης, υπερρεαλιστικής ποιότητας. Με το Letter never sent, ο Καλατόζοφ αφήνει την κάμερά του να χαθεί μέσα στην άγρια φύση της Σιβηρίας, όπου ακολουθεί τέσσερις γεωλόγους που αναζητούν αποθέσεις διαμαντιών σε μια απομακρυσμένη περιοχή. Τα καλά νέα; Τα διαμάντια είναι άφθονα. Τα κακά νέα; Το δάσος κατακλύζεται από φωτιά και οι διασώστες δεν μπορούν να τους εντοπίσουν μέσα στον καπνό.
3. Όταν ξέσπασε η βία (Deliverance)- John Boorman (ΗΠΑ, 1972)
Τέσσερις «μπίζνεσμαν» αποφασίζουν να κάνουν μια εκδρομή-επιχείρηση με «κανό» και να διασχίσουν ένα ποταμό σε κάποια περιοχή στο νότο των ΗΠΑ. Αυτά που τους περιμένουν εκεί από τους ντόπιους κατοίκους των περιχώρων ξεπερνούν τη φαντασία τους…
4. Aγκίρε, η μάστιγα του Θεού (Aguirre, the Wrath of God)- Werner Herzog (Γερμανία, 1972)
Κανένας σκηνοθέτης δεν προσδιορίζεται πιο στενά με το θέμα «άνθρωπος έναντιον φύσης» από τον Werner Herzog. Ως μέρος μιας εκστρατείας των ισπανών κατακτητών το 1560, που ψάχνει μέσα στη ζούγκλα της Νότιας Αμερικής για την περίφημη πόλη του El Dorado, ο Klaus Kinski είναι το πρόσωπο της τρέλας, που σχεδιάζει τον δρόμο του προς την ηγεσία και την στρατιωτικοποίηση, ενώ η λιμοκτονία, οι ασθένειες και οι εχθρικοί ντόπιοι αποδεκατίζουν τις τάξεις. Ο Aguirre είναι η ασυγκράτητη ματιά του Herzog στους κατακτητές που χαιρετήθηκαν ως μεγάλοι εξερευνητές, αλλά άφησαν τον θάνατο και την καταστροφή στο πέρασμά τους.
5. Gerry- Gus Van Sant (ΗΠΑ, 2002)
Δύο τύποι χάνονται στην έρημο. Από άποψη σεναρίου, αυτό είναι όλο στο μινιμαλιστικό «φιλμ τοπίου» του Gus Van Sant, το πρώτο της «Τριλογίας του Θάνατου» που περιλαμβάνει το Elephant(2003) και το Last Days(2005). Οι πρώτες σκηνές του Gerry είναι εκπληκτικά αστείες, καθώς δύο τύποι της μεγαλούπολης (Matt Damon και Casey Affleck) προσπαθούν μάταια να αυτοσχεδιάζουν το δρόμο της επιστροφής προς τον πολιτισμό. Αλλά η ταινία γίνεται πιο σκοτεινή, καθώς αναπτύσσεται, μέχρι που η αμερικάνικη έρημος αρχίζει νααποκτά τις απόκοσμες ιδιότητες ενός εξωγήινου τοπίου.
6. Rabbit-Proof Fence- Phillip Noyce (Αυστραλία, 2002)
Αυτή είναι η αληθινή ιστορία τριών Αβοριγίνων κοριτσιών, της Molly Craig, μιας νέας μαύρης αυστραλιανής κοπέλας που οδηγεί την νεαρότερη αδερφή της και την ξαδέλφη της σε μια απόδραση από το Νattive Settement του ποταμού Μούρε, βόρεια του Περθ της Δυτικής Αυστραλίας, ένα επίσημο κυβερνητικό στρατόπεδο, που έχει συσταθεί ως μέρος μιας επίσημης κυβερνητικής πολιτικής για να τις εκπαιδεύσει ως οικιακές εργάτριες και να τις ενσωματώσουν στη λευκή κοινωνία. Τα κορίτσια μετακινήθηκαν άθελά τους στο στρατόπεδο αυτό συγκέντρωσης, το 1931. Με την αποφασιστικότητά της, η Molly καθοδηγεί τα κορίτσια σε ένα επικό ταξίδι, όπου για εννέα εβδομάδες περπατούν κατά μήκος του φράχτη των 2.400 χλμ για να επιστρέψουν στην κοινότητά τους στο Jigalong.
7. Meek’s Cutoff- Kelly Reichardt (ΗΠΑ,2010)
Το έτος είναι το 1845, οι πρώτες ημέρες του μονοπατιού του Όρεγκον και ένα τρένο τριών οικογενειών φορτηγών προσέλαβε τον βουνίσιο Stephen Meek για να τους οδηγήσει πάνω από τα βουνά Cascade. Υποθέτοντας ότι γνωρίζει μια σύντομη διαδρομή, ο Meek οδηγεί την ομάδα σε μια μη σημειωμένη διαδρομή στην υψηλή πεδιάδα, μόνο για να χαθεί στο ξηρό βράχο και το φασκόμηλο. Τις επόμενες μέρες, οι μετανάστες αντιμετωπίζουν τις πληγές της πείνας, της δίψας και της έλλειψης πίστης τους στο ένστικτο του άλλου για επιβίωση. Όταν ένας αυτόχθονας Ινδιάνος θα διασχίσει το ίδιο μονοπάτι, οι εσωτερικοί αυτοί μετανάστες, χάνουν την εμπιστοσύνη στο οδηγό ο οποίος έχει αποδειχθεί αναξιόπιστος και ένας άνθρωπος που πάντα θεωρούνταν φυσικός εχθρός τους, γίνεται ο σωτήρας τους. Ένα εκπληκτικό γουέστερν που αποτυπώνει την φύση «στο δρόμο προς τη Δύση.»
8. Τα Μυθικά Πλάσματα του Νότου ( Beasts of the Southern Wild)- Benh Zeitlin (ΗΠΑ, 2012)
Στην άκρη μιας απομονωμένης, πλημμυρισμένης λωρίδας γης στους βάλτους της Νέας Ορλεάνης η εξάχρονη Χάσπαπι μεγαλώνει σε ένα χαμόσπιτο με τον κυκλοθυμικό και βαριά άρρωστο πατέρα της. Τοποθετημένο σε μια από τις σημαντικότερες πόλεις των ΗΠΑ, τη Νέα Ορλεάνη ο πρωτοεμφανιζόμενος (σε μεγάλου μήκους) σκηνοθέτης (Μπεν Ζάιτλιν), χρησιμοποιεί μοναδικά τη μυστικιστική ατμόσφαιρα της ιδιαίτερης αυτής πόλης και μια χούφτα απόκληρων του σύγχρονου, δυτικού, καπιταλιστικού κόσμου με προεξέχουσα ένα κορίτσι θαύμα (δεν υπάρχουν λόγια για τη μικρή, απόλυτα χαρισματική Κουβενζανέ Γουάλις) για να αφηγηθεί με ποιητικό αλλά και σκληρό τρόπο την ιστορία αυτής της πόλης στην μετά Κατρίνα εποχή αλλά κυρίως τον βίαιο αγώνα ενηλικιώσης της μικρής πρωταγωνίστριας.
9. Στην Αγκαλιά του Φιδιού (El abrazo de la serpiente ) - Ciro Guerra (Κολομβία, 2016)
Η ιστορία της σχέσης του σαμάνου Καραματάκε, τελευταίου απογόνου μιας φυλής ινδιάνων του Αμαζονίου, και δύο Βορειοευρωπαίων επιστημόνων που με διαφορά 40 χρόνων ο ένας από τον άλλον αναζητούν ένα σπάνιο φυτό στην τροπική ζούγκλα. Ποιητική, εικαστικά γοητευτική σύγκρουση πρωτογονισμού και ορθολογισμού, η οποία ήταν υποψήφια για ξενόγλωσσο Όσκαρ.
10. Captain Fantastc- Matt Ross (ΗΠΑ, 2016)
Ένας πατέρας αφοσιωμένος στο να μεγαλώσει τα έξι παιδιά του με σωματικά και πνευματικά αντισυμβατικό, αλλά απαιτητικό τρόπο αναγκάζεται να εγκαταλείψει τον απομονωμένο μέσα στην άγρια φύση παράδεισό του και να επιστρέψει οικογενειακώς στην κοινωνία. Χιούμορ και συναίσθημα ισορροπούν σχεδόν σε όλη τη διάρκεια μιας σπιρτόζας σάτιρας πάνω στη συντηρητική αλλά και την προοδευτική Αμερική, τις οικογενειακές αξίες και την αφοσίωση στα προσωπικά πιστεύω.
Ξένια Πηρούνια, Δεκέμβριος 2017
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 22 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 22/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
