Alfavita Newsroom Παρατηρείς τη μορφή που μετασχηματίζεται μπροστά στα μάτια σου και δεν μπορείς να κατανοήσεις τι ακριβώς γίνεται. Παρατηρείς την κρυστάλλωση ενός υγρού και την ανάδυση της γεωμετρικότητας του κρυστάλλου και δεν μπορείς να δώσεις ικανοποιητική εξήγηση για το βαθμιαίο μετασχηματισμό της ύλης. Βλέπεις ν’ ανοίγει το κουκούλι και η απωθητική ή, το πολύ – πολύ, η άσχημη κάμπια μεταμορφώνεται σε όμορφη και αγαπητή πεταλούδα και δεν μπορείς να δώσεις εξήγηση. Έχεις «προ οφθαλμών» το σπόρο μέσα από τον οποίο εκβάλλουν θαρραλέα μικρά φύλλα ζωής και δεν μπορείς να κατανοήσεις το πώς γίνεται η μεταμόρφωση, το πώς αναδύεται η ζωή.
Παντού στη φύση και στη ζωή μας εκδηλώνονται μεταμορφώσεις, στην ανόργανη ύλη, στους οργανισμούς, στον άνθρωπο, στην κοινωνία, στους πολιτισμούς. Ποια είναι η αιτία και ποια η δύναμη που ανατρέπει αργά συνήθως αλλά σταθερά τις δομές των όντων, άβιων και έμβιων; Πώς προσδιορίζεται αυτό το συνεχές παιχνίδι της ύλης με τη μορφή; Και τι είναι τελικά μορφή, αφού διαρκώς μας ξεφεύγει; Τι είναι μορφή, αφού «η μορφή δεν είναι έκφραση του περιεχομένου, αλλά μόνο το κέντρισμά του, η πύλη και ο δρόμος προς το περιεχόμενο»; [i]. Και αναζητούμε την αιτία, γιατί «χωρίς αιτία δεν υπάρχει κόσμος» [ii], γιατί έτσι έχουμε μάθει να μαθαίνουμε, γιατί έτσι δομούμε το διαρκώς μεταβαλλόμενο σώμα της γνώσης μας.
Αλλά πάντα κάτι μας ξεφεύγει, πάντα μένουν περιοχές ακόμα και στο πεδίο του «γνωστού» που παραμένουν άγνωστες, ερμητικά κλειστές στην ανθρώπινη νόηση. Και εμείς συνεχίζουμε. Να μάθουμε ή, μάλλον, να μαθαίνουμε, να εξηγούμε, γιατί μόνο έτσι καταλαγιάζουμε τη διαρκή ανησυχία του πνεύματος, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να κατανοήσουμε την ίδια τη ζωή μας και την ύπαρξή μας. Και αυτό το διαρκές κυνηγητό κατατείνει να γίνεται το μοναδικό νόημα της ζωής μας, γιατί «η ζωή περνά και ξαναπερνά από το μόριο στο μυκήλιο και από τούτο στις αισθητές μάζες, δίχως να σέβεται τα διαχωριστικά των επιστημών μας – δηλαδή των μέσων της δράσης μας» [iii].
Ο μετασχηματισμός της ύλης και η διαρκής εξέλιξή της είναι οι μόνιμες, οι σταθερές καταστάσεις της. Οι χημικές αντιδράσεις διαρκώς μεταμορφώνουν τα αντιδρώντα σε προϊόντα και ούτω καθεξής, διαρκώς και αενάως, οι φυσικές καταστάσεις παίζουν η μια με την άλλη και όλες μαζί με τα σώματα, σε ένα παιχνίδι όπου οι μορφές φανερώνουν και κρύβουν ταυτόχρονα τον πυρήνα της ύπαρξης. Τελικά, μήπως η ανθρώπινη νόηση μπορεί και συλλαμβάνει μόνο το παιχνίδι των μετατροπών αδυνατώντας να έλθει σε επαφή με τη βαθύτερη ουσία των πραγμάτων; Πώς γίνεται οι ενώσεις και όλα τα όντα να αποτελούνται από τα ίδια δομικά στοιχεία, από τα ίδια άτομα και αυτές οι ενώσεις και τα σώματα να είναι όλα διαφορετικά, τόσο διαφορετικά;
Αλλά, ακόμα και αν δεν μπορούμε να σπάσουμε το κέλυφος των ορίων των αισθήσεων μας, της όλης εμπειρίας μας, του συλλογικού και προσωπικού στοχασμού μας, θα κατατείνουμε πάντα στη σύλληψη αυτού που θα δίνει την καλύτερη εξήγηση, έστω και αν γνωρίζουμε ότι αυτή η εξήγηση είναι προσωρινή και κάποια άλλη εξήγηση θα πάρει τη θέση της προηγούμενης. Μεταμορφώνονται λοιπόν και οι ίδιες οι θεωρίες μας και οι αντιλήψεις μας κοντά με τους ποικίλους μετασχηματισμούς της φύσης και του ανθρώπου. Γιατί και ο άνθρωπος είναι ίσως από τις πιο θεαματικά μεταμορφωμένες εκδηλώσεις της φύσης. Από πού να ξεκινήσει κανείς και πώς να εξηγήσει το συνεχές θαύμα των επαναστατικών μεταβολών που γίνονται κυριολεκτικά κάτω από τα μάτια μας, αλλά πάντα μάς ξεφεύγουν μέσα από τα χέρια μας σαν την πνοή του ανέμου;
Ένα απλό και μοναχικό κύτταρο είναι η απαρχή μας. Και ξεκινάει ένα φοβερό ταξίδι εμβρυογένεσης, μια διαρκής έκρηξη δημιουργίας κυττάρων, ιστών και οργάνων, ένα εκρηκτικό παιχνίδι όλο και πιο νέων μορφών πάντα μέσα σε μια διαρκώς αναδυόμενη δομή του οργανισμού μας. Και μπορούμε να βλέπουμε κάθε στιγμή της οντογένεσής μας σαν μια κινηματογραφική ταινία, αλλά να μην κατανοούμε τη διαρκή πορεία των θαυμάτων που τελικά οδηγούν στην ανθρώπινη παρουσία. Και συνεχίζεται αυτή η πορεία της μεταμόρφωσης, χωρίς να μπορούμε να σταθμίζουμε τα στάδια της και τις αιτίες της. Έχουμε επινοήσει όρους και έννοιες, μέσα από το ευρύ πεδίο της ανάδυσης νέων ιδιοτήτων, αλλά δεν αρκεί αυτή η γενική προσέγγιση. Και στην αδυναμία της κατάκτησης μιας βαθιάς επίγνωσης, εναποθέτουμε ένα μέρος της ανεπαρκούς ερμηνείας μας στον χρόνο, αλλά και πάλι χωρίς να ξέρουμε τι ακριβώς είναι ο χρόνος…
Από τη φάση της γέννησής του ο άνθρωπος, από την κατάσταση του μωρού, όπου άλλα ανθρώπινα μάτια χαίρονται τον ερχομό του και νιώθουν τη φοβερή χαρά της δημιουργίας, από τη φάση της εντυπωσιακής μεταμορφωτικής πορείας της παιδικής ηλικίας, από την εκρηκτική φάση της εφηβείας, από την παρατεταμένη περίοδο της ωριμότητας, μέχρι τα βαθιά γεράματα είμαστε εμείς οι ίδιοι, εμείς οι τόσο διαφορετικοί, ο δικός μας εαυτός, ο πάντα ίδιος, ο πάντα διαφορετικός εαυτός μας.
Και αυτό δεν αφορά μόνο το βιολογικό μέρος μας αλλά και το πολιτισμικό αντίστοιχο. Γιατί τι σχέση μπορεί να έχει η αδιαμόρφωτη σκέψη του μωρού με το βαθύ στοχασμό, που ενδεχομένως μπορεί να έχει η προβολή αυτού του μωρού στη γεροντική ηλικία, τι σχέση μπορούν να έχουν η ορμή των κυττάρων και των ιστών, των χυμών της ζωής σε ένα μωρό με εκείνη την παραδομένη στη φθορά του χρόνου ροή της παρακμής της γεροντικής ηλικίας, τι σχέση έχει η απουσία κάθε μορφής κοινωνικής δομής του μωρού με την πλήρη κοινωνικοποίηση του ώριμου ανθρώπου. Και είμαστε πάντα εμείς οι ίδιοι, εμείς οι τόσο διαφορετικοί που βλέπουμε τις αλλαγές στο σώμα μας και στη πνεύμα μας και δεν μπορούμε να δώσουμε μια πειστική εξήγηση.
Αλλά η ιστορία της μεταμόρφωσης θα εκτυλιχθεί και στην ιστορία μας, στην κοινωνία μας, στον πολιτισμό μας. Είναι η διαρκής εξέλιξη αυτών των υπερδομών. Αλλά είναι μια εξέλιξη με άλματα, με απότομες αλλαγές, με επαναστατικές μεταλλάξεις, με πλήρεις μετασχηματισμούς, με ανατρεπτικές μεταμορφώσεις. Και είναι αυτές οι μεταμορφώσεις που γίνονται προωθητική δύναμη και πηγή νέων αλλαγών για τη συνέχεια του ίδιου πάντα παιχνιδιού, του παιχνιδιού των εκφράσεων της ύλης σ’ όλο το θαυμαστό εποικοδόμημά της.
Αλλά οι μεταμορφώσεις μάς ακολουθούν παντού. Όχι μόνο στις ιδέες μας, στους στοχασμούς μας, στις θεωρίες μας, στις γνώσεις μας. Παρεισφρέουν ή, μάλλον, είναι αυτές που εκφράζουν τις τόσες και τόσες πτυχές του υποσυνείδητού μας, των ονείρων μας, των φαντασιώσεών μας. Εκεί απολαμβάνουμε το μεγαλείο της ασύντακτης σκέψης μας, τους ορμητικούς χείμαρρους της φαντασίας μας, τους απροσδιόριστους πόθους του ενδότερου πυρήνα της ύπαρξής μας αλλά και τις σκιές των αχειραγώγητων φόβων μας.
Εκεί ο Κάφκα θα δημιουργήσει το πιο στοχαστικό ξέφωτο της έννοιας της «Μεταμόρφωσης», της καθολικής και ανατρεπτικής μεταμόρφωσης, της αργής και βαθμιαίας μεταμόρφωσης που θα γίνει όμως ορατή ξαφνικά ένα βράδυ, της μεταμόρφωσης της τυποποιημένης και χωρίς ελευθερία ζωής μέσα από τον ολοκληρωτικό μετασχηματισμό του Gregor Samsa, του ίδιου του Κάφκα, σε «τερατώδες ζωύφιο», σε σκαθάρι και θα βιώνει την διπλοειδή ύπαρξή του, παρατηρώντας την αμηχανία των δικών του ανθρώπων, τα ερωτήματα και τις αδυναμίες της ορθολογικής σκέψης. «Η ορθή νόηση ενός πράγματος και η παρανόηση του ίδιου πράγματος δεν αποκλείουν εντελώς η μια την άλλη» [iv], θα μας πει ο Κάφκα στο άλλο του μεγαλούργημα, στη «Δίκη». Και ίσως έχει δίκιο…
Αλλά εμείς θα συνεχίζουμε τη σισύφεια ίσως προσπάθεια κατάκτησης της τελικής γνώσης της μεταμόρφωσης, θα επιμένουμε σταθερά στη γλυκιά αναζήτηση της μεταμόρφωσης, γιατί «δε γνωρίζουμε τίποτε πιο σαγηνευτικό στις τέχνες από τις μορφές ή τις φάσεις μετάβασης, από την αναζήτηση της μετατροπίας» [v].
[i] Κάφκα Φ.(χ.χ.), γράμματα στον πατέρα, στοχασμοί, Αθήνα: Οικονόμου, σ. 118
[ii] Κάφκα Φ. ο.π. σ. 112
[iii] Valery, P. (2005 ), Ο άνθρωπος και το κοχύλι, Αθήνα: Ίνδικτος, σ. 60
[iv] Κάφκα Φ. (2007), Η δίκη, Αθήνα: ΤΟ ΒΗΜΑ, σ. 211
[v] Valery, P. ο.π. σ. 20
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Εσείς γνωρίζετε τι σημαίνει «νείρομαι»;
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 24 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 24/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
