Thumbnail
Ευστάθιος Αθ. Ζωγόπουλος, Δρ. Μηχανικός ΕΜΠ, Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ12.04

Περίληψη

Τα Εργαστηριακά Κέντρα (Ε.Κ.) ως εκπαιδευτικές μονάδες του Υπουργείου Παιδείας, έχουν αυτοτελή διοικητική δομή στη λειτουργία τους ως σχολικές μονάδες και συνεργάζονται με τα ΕΠΑ.Λ και τα Ι.Ε.Κ. της περιοχής τους. Όπως αναφέρεται στο ΦΕΚ 1318 τ. Β/ 1.07.2015, στελέχη Διοίκησης εργαστηριακών κέντρων είναι: α) ο Διευθυντής του Ε.Κ., β) ο Υποδιευθυντής του Ε.Κ. γ) οι υπεύθυνοι τομέων Ε.Κ. και δ) οι υπεύθυνοι εργαστηρίων κατεύθυνσης Ε.Κ. Σε κάθε Ε.Κ. λειτουργεί σύλλογος διδασκόντων.

Σκοπός της παρούσης εργασίας, η οποία έχει ανακοινωθεί σε Διεθνές Συνέδριο, είναι να αναδειχθεί η σπουδαιότητα δημιουργίας και ύπαρξης κουλτούρας ασφάλειας στις εκπαιδευτικές διεργασίες στα Ε.Κ, με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μελών του Ε.Κ σε θέματα ασφάλειας (αλλά και υγείας) και την ενθάρρυνση για ανάληψη σχετικών δράσεων για τον περιορισμό των παραγόντων κινδύνου για την ασφάλεια των μελών της σχολικής μονάδας.
Απώτερο στόχο αποτελεί η εργασία να αποτελέσει το υπόβαθρο για τη δημιουργία ενός οδηγού κουλτούρας ασφάλειας που θα υιοθετήσουν όλα τα Ε.Κ της Γ΄ Αθήνας, που αποτελεί και περιοχή ευθύνης μου.

Λέξεις - κλειδιά: Εργαστηριακά Κέντρα, ΕΠΑ.Λ, ασφάλεια, κουλτούρα ασφάλειας

1. Εισαγωγή

           Για τον όρο «κουλτούρα» υφίστανται διάφοροι ορισμοί καθώς η ίδια η έννοια είναι πολυσύνθετη και πολυπαραμετρική. Ορισμένοι από τους ποιο αντιπροσωπευτικούς ορισμούς που χρησιμοποιούνται στη Διεθνή βιβλιογραφία για τον όρο «κουλτούρα» είναι οι ακόλουθοι:
           Κουλτούρα εννοείται το σύνολο των πνευματικών, υλικών και συναισθηματικών χαρακτηριστικών της κοινωνίας ή μέρους αυτής, που περιλαμβάνει την τέχνη, την πεζογραφία, τον τρόπο ζωής, τις αξίες, τις παραδόσεις και τα πιστεύω της [1].
           Κουλτούρα είναι ένα σύστημα από “σημασίες” που έχουν γίνει συλλογικά αποδεκτές από μία δεδομένη ομάδα σε έναν δεδομένο χρόνο. Αυτό το σύστημα, αποτελούμενο από νοήματα, έννοιες, κατηγορίες, φόρμες και εικόνες, ερμηνεύει τη συνολική κατάσταση στα μέλη μιας ομάδας. Αυτή είναι και μια ουσιώδης διαφορά του ανθρώπου από τα υπόλοιπα ζώα: το ότι μπορεί να εφευρίσκει και να επικοινωνεί σημεία προσδιοριστικά της συμπεριφοράς του» [2].
           H κουλτούρα είναι το μέσο για τα άτομα. Δεν υπάρχει ούτε μία όψη της ανθρώπινης ζωής που να μην επηρεάζεται από την κουλτούρα: η προσωπικότητα, ο τρόπος έκφρασης, ο τρόπος εκδήλωσης της συγκίνησης, πως σκεφτόμαστε, πως κινούμαστε, πως λύνουμε προβλήματα, πως οργανώνουμε και λειτουργούμε πόλεις, οργανισμούς, οικονομίες και κυβερνήσεις» [3].
           Κουλτούρα είναι ένα δομημένο σύνολο από βασικές παραδοχές, που έχουν ανακαλυφθεί - εφευρεθεί ή αναπτυχθεί από μία δεδομένη ομάδα καθώς αυτή μαθαίνει να αντιμετωπίζει προβλήματα εξωτερικής προσαρμογής ή εσωτερικής ολοκλήρωσης- οι οποίες έχουν αποδώσει ικανοποιητικά στο παρελθόν ώστε να θεωρούνται ότι ισχύουν γενικά και επομένως να μπορούν να διδαχθούν σε νέα μέλη ως ορθολογικός τρόπος αντίληψης, σκέψης, αίσθησης σχετικά με τα προβλήματα αυτά [4].
           Κατά τον Shein, η κουλτούρα είναι ένα αποτέλεσμα μάθησης μέσα από ομαδική εμπειρία και έχει σημασία μόνο αναφορικά με την ομάδα αυτή.
           Επειδή όλοι οι άνθρωποι ανήκουν ταυτόχρονα σε περισσότερες από μία ομάδες, αναπόφευκτα εμπεριέχουν διαφορετικά επίπεδα “πνευματικού προγραμματισμού”, που αντιστοιχούν σε διαφορετικά επίπεδα κουλτούρας [5].
           Η λέξη κουλτούρα χρησιμοποιείται ακόμη για να περιγράψει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ή χαρακτηριστικά ενός λαού, περιγράφει επίσης το είδος των αισθημάτων που υπάρχουν σε μια επιχείρηση ή σε ένα κράτος για να εκφράσουμε αν είναι φιλικό ή εχθρικό περιβάλλον και ταυτόχρονα πως αισθανόμαστε με τους ανθρώπους που υπάρχουν εκεί [6].

2. Η οργανωσιακή κουλτούρα

           Υπάρχουν ορισμένες βασικές διαφορές μεταξύ του όρου κουλτούρα όπως χρησιμοποιείται από τους ανθρωπολόγους και του όρου κουλτούρα όπως αυτός νοείται στους οργανισμούς [7].
           Σε ότι αφορά στον όρο «οργανωσιακή κουλτούρα», αυτή είναι ο ιδιαίτερος τρόπος δράσης της οργάνωσης, είναι αυτό που καθιστά μια οργάνωση διαφορετική από μιαν άλλη, είναι οι διαφορετικές πρακτικές τα εθιμοτυπικά, οι διαδικασίες, το εξωτερικό των κτιρίων και των γραφείων, είναι εν τέλει μια δυναμική μίξη που προσδιορίζει το ιδιαίτερο στίγμα και την ίδια την ύπαρξη της οργάνωσης [8].
           Η οργανωσιακή κουλτούρα, παρομοιάζεται με την προσωπικότητα του ατόμου – μία άυλη αλλά πάντοτε παρούσα δύναμη που δίνει τη σημασία, τη κατεύθυνση αλλά και τη βάση μίας πράξης. Όπως οι πράξεις και συμπεριφορές ενός ατόμου επηρεάζονται από τη προσωπικότητα του έτσι και σε έναν οργανισμό (σύνολο ανθρώπων) οι κοινές αξίες, νόρμες και τα πιστεύω επηρεάζουν τη στάση των υπαλλήλων και της διεύθυνσης στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, στην εξυπηρέτηση των πελατών, στη συμπεριφορά με τους προμηθευτές, τους ανταγωνιστές και γενικότερα σε κάθε δραστηριότητά του [9]. Ο οργανισμός αποτελεί δηλαδή μια μικρογραφία της κοινωνίας και συνεπώς υπάρχει μια σχέση «αιτίου – αιτιατού» μεταξύ αυτού και της κουλτούρας [10].
            Οι Furnham & Gunter καταρτίζουν την ακόλουθη λίστα των βασικών σημείων της οργανωσιακής κουλτούρας [11] :
-        Είναι δύσκολο να την ορίσεις

-        Έχει πολλές διαστάσεις με πολλά διαφορετικά περιεχόμενα σε κάθε επίπεδο

-        Είναι σχετικά σταθερή για μικρό χρονικό διάστημα

-        Απαιτεί χρόνο για να δημιουργηθεί και επομένως χρόνο για να αλλάξει

            Έτσι, η οργανωσιακή κουλτούρα αποτελεί ένα σύνθετο σύνολο αλληλεξαρτώμενων υποθέσεων, πιστεύω, προτύπων και αξιών που σχηματοποιούνται και εμπεδώνονται διαχρονικά σε συλλογικό επίπεδο. Προσδιορίζεται ως ο τρόπος με τον οποίο τα μέλη του οργανισμού αντιλαμβάνονται, αισθάνονται, σκέπτονται και ενεργούν σε ένα δεδομένο περιβάλλον. Θεωρείται ως ο κοινωνικός συνδετικός κρίκος που ενώνει και διατηρεί μαζί τους ανθρώπους και εκφράζει τις κοινές τους αξίες, ιδέες και πιστεύω [12]. Επηρεάζει το τρόπο με τον οποίο τα μέλη του οργανισμού συνδέονται το ένα με το άλλο και τη σχέση τους με άτομα εκτός του οργανισμού.
          Η κουλτούρα του οργανισμού αποτελεί ένα οικοδόμημα [13], είναι πολυδιάστατη [14] , διαχέεται μέσω των ομάδων των συμμετεχόντων 4, είναι ολιστική 5.

3. Η κουλτούρα ασφάλειας

           Σε ότι αφορά τώρα στην έννοια της Κουλτούρας Ασφάλειας (στο εξής Κ.Α), έχει προσεγγιστεί ως συμπεριφορά που μαθαίνεται. Σύμφωνα με την προσέγγιση αυτή, η πίστη στην αναγκαιότητα, την πρακτικότητα κα αποτελεσματικότητα των ελέγχων, οι στάσεις και οι αντιλήψεις κινδύνου, κάνουν τους εργαζόμενους να σκέπτονται με ασφάλεια και να παίρνουν μέρος στις μετρήσεις ασφάλειας, ή αναδεικνύονται σαν χαρακτηριστικά και στάσεις των οργανισμών, προκύπτουν δε σαν εκφάνσεις της ασφάλειας, με αποτέλεσμα να δίνεται μια προτεραιότητα στα υπόψη θέματα [15] [16]. 
           Η Κ.Α είναι το σύνολο των πιστεύω, των κανονισμών των συνηθειών, των ρόλων και των κοινωνικών και τεχνικών πρακτικών τα οποία σχετίζονται με την ελαχιστοποίηση της έκθεσης των εργαζομένων, των μάνατζερ, των πελατών και του κοινού, σε συνθήκες θεωρούμενες επικίνδυνες ή επιβλαβείς [17].
           Η Κουλτούρα Ασφάλειας ενός οργανισμού είναι το προϊόν ξεχωριστών και ομαδικών αξιών, συνηθειών, αντιλήψεων, ικανοτήτων και προτύπων συμπεριφοράς, που προσδιορίζουν τη δέσμευση, το στυλ και την ικανότητα-επάρκεια του management του οργανισμού σε θέματα υγείας και ασφάλειας [18].
           Ένας αποδεκτός ορισμός από πολλούς ερευνητές είναι αυτός της Κουλτούρας Υγείας και Ασφάλειας (Health & Safety Culture - HSC) ως το προϊόν ενός ιδιαίτερου συνόλου αξιών, στάσεων, αντιλήψεων, ικανοτήτων και προτύπων συμπεριφοράς που προσδιορίζουν τη δέσμευση, το είδος και την επάρκεια της διαχείρισης υγείας και ασφάλειας εργασίας και χαρακτηρίζονται από επικοινωνία βασισμένη στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, τις κοινές αντιλήψεις ως προς τη σημασία της ασφάλειας και την εμπιστοσύνη ως προς την αποτελεσματικότητα των προληπτικών μέτρων [19].
           Η κουλτούρα ασφάλειας (safety culture) δεν ταυτίζεται με το κλίμα ασφάλειας (safety climate), καθώς το κλίμα αντανακλά στάσεις, αντιλήψεις και πιστεύω, ενώ η κουλτούρα είναι περισσότερο σύνθετη, αντανακλώντας αξίες και κανόνες και αναδεικνύοντας πρακτικές στη διαχείριση ασφάλειας [20].
           Δεν υπάρχει ομοφωνία για το εάν η κουλτούρα εφαρμόζεται σε ένα ολόκληρο οργανισμό ή σε μικρότερες ομάδες μέσα σε αυτόν [21] [22].
           Σε μια ολική κουλτούρα ασφάλειας (total safety culture - TSC) ο καθένας αισθάνεται υπεύθυνος για την ασφάλεια και την επιδιώκει σε καθημερινή βάση [23].
           Οι κανόνες συμπεριφοράς προσδιορίζουν τις στάσεις των εργαζομένων υποδεικνύοντας τις αποδεκτές από την επιχείρηση συμπεριφορές. Αυτοί αναπτύσσονται διαχρονικά μέσα από τη συνεργασία και συνδιαλλαγή των υπαλλήλων μίας επιχείρησης. Επίσης, κάθε άνθρωπος, ομάδα ατόμων και συνεπώς επιχείρηση και οργανισμός διακατέχεται από ορισμένους ηθικούς κανόνες.
           Για την αποτελεσματικότερη λειτουργία μιας επιχείρησης οι κανόνες αυτοί θα πρέπει να είναι κοινοί ώστε ολόκληρος ο οργανισμός να κινείται από μια κοινά αποδεκτή αρχή και να οδεύει προς μια κοινή κατεύθυνση [24].
           Οι πεποιθήσεις, οι αξίες και οι στάσεις αποτελούν τα θεμέλια επάνω στα οποία στήνεται το οικοδόμημα της κουλτούρας ενός οργανισμού. Οι πεποιθήσεις αντιπροσωπεύουν τα πιστεύω των ανθρώπων, οι αξίες τα πρότυπα βάσει των οποίων πορεύονται ενώ συνδέονται άμεσα με τους κανόνες ηθικής και τέλος, οι στάσεις το πώς τελικά συμπεριφέρονται και ενεργούν. Οι πιο τυπικές περιοχές στις οποίες φανερώνονται οι αξίες ενός οργανισμού είναι η απόδοση, οι αρμοδιότητες, ο ανταγωνισμός, η καινοτομία, η ποιότητα, η εξυπηρέτηση πελατών, οι ομαδικές εργασίες, η φροντίδα και το ενδιαφέρον για τους ανθρώπους [25].
4. Η Οργανωσιακή κουλτούρα ως διαδικασία στα Εργαστηριακά Κέντρα (Ε.Κ)

           Σύμφωνα με τον Martin, για να κατανοήσει κάποιος τη δυναμική της οργανωσιακής κουλτούρας σε έναν οργανισμό θα πρέπει να τον διερευνήσει μέσα από τρεις προοπτικές [26]:
Η πρώτη καλείται προοπτική ολοκλήρωσης (integration perspective) και περιλαμβάνει τις κοινές αξίες και συμπεριφορές που κατανοεί και υιοθετεί η πλειοψηφία του ανθρώπινου δυναμικού ενός οργανισμού, παρέχοντάς του ομοιογένεια και αρμονία.
           Η δεύτερη καλείται προοπτική διαφοροποίησης (differentiation perspective). Σε αυτήν, μελετώνται οι υποκουλτούρες που δημιουργούνται σε έναν οργανισμό. Αυτές εμφανίζονται από τη διαφορετικότητα των ατόμων τόσο κοινωνικά, οικονομικά, ηθικά, όσο και εξαιτίας των ρόλων που κατέχουν στον οργανισμό αναφορικά με την ισχύ, τις απαιτήσεις και τις υποχρεώσεις τους. Οι διαφορετικές ομάδες ατόμων μέσα στην επιχείρηση οφείλουν να μάθουν να συμβιώνουν και να συνεργάζονται, αλλά και η επιχείρηση από την πλευρά της οφείλει να ικανοποιεί τα συμφέροντα όλων των ομάδων ώστε να επιτευχθεί η απαραίτητη συναίνεση.
           Ως τρίτη προοπτική αναφέρεται ο κατακερματισμός (fragmentation perspective). Οι σύγχρονοι οργανισμοί διακατέχονται από ασάφεια στους στόχους, στα πιστεύω, στις αξίες, στους κανόνες και τις συμπεριφορές, που αναπόφευκτα τους κατακερματίζουν σε συνεχώς μεταβαλλόμενες υποομάδες. Συνεπώς, είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι παράγοντες αυτοί να διατυπώνονται με σαφή και κατανοητό τρόπο ώστε να αποφεύγεται η περαιτέρω δημιουργία υποομάδων.
           Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (American Academy of Pediatrics) όρισε το 1993 πως ένα υγιεινό σχολικό περιβάλλον είναι αυτό που προστατεύει τους μαθητές και το προσωπικό από τραυματισμό ή ασθένεια και προωθεί δράσεις πρόληψης και συμπεριφορές εναντία σε γνωστούς παράγοντες κινδύνου, που μπορεί να οδηγήσουν σε μελλοντική νόσο ή αναπηρία. Βασικό στόχο και από τη δομή της λειτουργίας του Ε.Κ όπου κυριαρχούν οι αποφάσεις του Συλλόγου Διδασκόντων, δηλαδή αποφάσεις που προκύπτουν μέσα από ομαδικές διεργασίες, και γίνονται εν τέλει αποδεκτές, θα πρέπει να αποτελεί η ανάπτυξη συλλογικής κουλτούρας, έτσι ώστε η επίλυση των προβλημάτων να προκύπτει μέσα από την αυτό-έκφραση και τις αντιπαραθέσεις και όχι σε πλαίσιο ατομικισμού. Να κυριαρχούν δηλαδή οι σχέσεις όλων των εμπλεκομένων στις μαθησιακές διεργασίες. Ούτως ή άλλως, το σχολείο από την καταστατική δομική σύστασή του και από τη διαχρονική κοινωνική αποστολή του είναι διαποτισμένο από τις έννοιες της καλλιέργειας αγάπης, στοργής και ασφάλειας.
           Εστιάζοντας τώρα στη δημιουργία κουλτούρας ασφάλειας ως διαδικασία μεταξύ των μελών ενός Ε.Κ: Τα Εργαστηριακά Κέντρα (Ε.Κ.) ως εκπαιδευτικές μονάδες του Υπουργείου Παιδείας, έχουν αυτοτελή διοικητική δομή στην λειτουργία τους ως σχολικές μονάδες και συνεργάζονται με τα ΕΠΑ.Λ και τα Ι.Ε.Κ. της περιοχής τους. Σύμφωνα με το ΦΕΚ 1318/01-07-2015, ο Διευθυντής του Ε.Κ είναι υπεύθυνος για την σύνταξη εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας του Ε.Κ. Ο κανονισμός αυτός είναι συμβατός με το νομοθετικό πλαίσιο που εκάστοτε ισχύει και πρέπει να δημοσιευθεί με ανάρτηση στον πίνακα ανακοινώσεων του E.K. και των εργαστηρίων. Έχει επίσης την εποπτεία για την προληπτική συντήρηση και επισκευή του εξοπλισμού των εργαστηρίων και αναθέτει αυτή στο διδακτικό προσωπικό ή στους συντηρητές του Ε.Κ., με σκοπό την αποφυγή βλαβών και ατυχημάτων. Ακόμη, εισηγείται στη σχολική επιτροπή την ανάθεση της επισκευής σε τρίτους.
           Έχει επίσης την εποπτεία και αναθέτει τη λήψη των απαραίτητων μέτρων ασφαλείας και υγιεινής, όπως αυτά καθορίζονται από τις ισχύουσες διατάξεις, στους χώρους των εργαστηρίων και στους κοινόχρηστους χώρους.
           Στα καθήκοντα του υποδιευθυντή του Ε.Κ, σύμφωνα με το ανωτέρω ΦΕΚ, μεταξύ άλλων είναι: να επιβλέπει και καθοδηγεί τις εργασίες προληπτικής συντήρησης που γίνονται σε προγραμματισμένα χρονικά διαστήματα από το προσωπικό του Ε.Κ., να επιβλέπει και καθοδηγεί τις εργασίες επισκευής του εξοπλισμού των εργαστηρίων, να χρεώνεται τον εξοπλισμό του τομέα και φροντίζει και ελέγχει τη σωστή τήρηση του αρχείου του εξοπλισμού των εργαστηρίων κατεύθυνσης που ανήκουν στον Τομέα και να ελέγχει την τήρηση των κανόνων ασφαλείας και υγιεινής, όπως αυτοί καθορίζονται από τις ισχύουσες διατάξεις, στους χώρους των εργαστηρίων κατεύθυνσης που ανήκουν στον Τομέα. Ακόμα, στα καθήκοντα των Υπεύθυνων Εργαστηρίων Κατεύθυνσης περιλαμβάνεται η τήρηση των κανόνων υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο του εργαστηρίου και η λήψη κατάλληλων μέτρων για την αποφυγή βλαβών του εξοπλισμού. Σε περίπτωση βλάβης αναλαμβάνει προσωπικά την αποκατάστασή της σε συνεργασία με τους τεχνίτες συντήρησης ή με άλλο πρόσφορο τρόπο (δημοτική αρχή, εξειδικευμένους εξωτερικούς τεχνίτες κλπ), χαρακτηρίζοντας τα αίτια που την προκάλεσαν αφού αναφέρει σχετικά στον υπεύθυνο του Τομέα και στον Διευθυντή του Ε.Κ.
           Έτσι, και αφού προηγηθεί η απαραίτητη ενημέρωση σε όλους τους μαθητές για το τι σημαίνει εργαστηριακός χώρος και ποιοι είναι οι κανόνες ορθής συμπεριφοράς, και προγραμματιστούν συστηματικές δράσεις ενημέρωσης σε θέματα ασφάλειας και υγείας από ειδικούς φορείς, και παράλληλα πραγματοποιηθεί και στοχευμένη επί του θέματος επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που υπηρετούν στο Ε.Κ, θεωρούμε απαραίτητη την υλοποίηση ή έστω την ύπαρξη ενός ευσύνοπτου οδηγού ασφάλειας και υγείας για κάθε εργαστήριο Τομέα.
           Η χρήση του οδηγού δύναται να συμβάλει στην πρόληψη και την αντιμετώπιση των άμεσων και έμμεσων κινδύνων που μπορεί να παρουσιαστούν σε ένα εργαστήριο. Επίσης, δύναται να μειώσει τις πιθανότητες πρόκλησης ατυχήματος σε διδάσκοντες και εκπαιδευόμενους ή/και τις πιθανότητες πρόκλησης επικίνδυνου συμβάντος. Ο οδηγός αυτός θα πρέπει να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων στοιχεία νομοθεσίας, υποχρεώσεις όλων των εμπλεκομένων στις μαθησιακές διεργασίες, καθώς εκπαιδευτικοί και εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να είναι πάντοτε ιδιαίτερα προσεκτικοί και να μεριμνούν για τη δική τους ασφάλεια αλλά και την ασφάλεια των άλλων προσώπων μέσα στο εργαστήριο, προληπτικά μέτρα, βασικούς κανόνες, ενέργειες σε περίπτωση επικίνδυνου συμβάντος και μέτρα παροχής πρώτων βοηθειών, κ.α. Πριν από κάθε εργασία, είναι απαραίτητο οι εκπαιδευόμενοι να γνωρίζουν τους κανόνες ασφαλείας που πρέπει να ακολουθούν σχολαστικά στο εργαστήριο.
           Η συλλογική κουλτούρα ασφάλειας που θα πρέπει να αναπτυχθεί, θεωρούμε πως θα συμβάλει ιδιαίτερα θετικά στην πρόληψη και αντιμετώπιση θεμάτων ασφάλειας.

5. Συμπεράσματα

           Για να επιτευχθεί η συλλογική αυτή κουλτούρα, θα πρέπει να έχουν γίνει σαφείς η έννοια της κουλτούρας, η έννοια της ασφάλειας (safety) και η διάκριση μεταξύ των εννοιών του κινδύνου (hazard), της διακινδύνευσης (risk), της ανάλυσης διακινδύνευσης (risk analysis). Ιστορικά η σειρά είναι safety barriers- probabilistic risk analysis- safety culture.
           Επίσης, στο εννοιολογικό πλαίσιο της ασφάλειας (και της κουλτούρας) χωράει η έννοια του ανθρώπινου σφάλματος (human error), π.χ διάκριση μεταξύ errors of ommission και  errors of commission.
           Ακόμα, σχετικές με την κουλτούρα ασφάλειας είναι και οι έννοιες risk perception και  risk communication, δηλαδή πώς αντιλαμβάνονται την διακινδύνευση  οι άνθρωποι και πώς πείθουμε αποτελεσματικά για την αλλαγή συμπεριφοράς σε σχέση με την ασφάλεια.
           Για εργαστήρια υπάρχουν επίσης και οι έννοιες Διαπίστευση και Πιστοποίηση (accreditation και certification) που χρήζουν ανάλυσης. Η εφαρμογή τους στη εκπαίδευση έχει ανοικτά ζητήματα.
Επίσης, θα πρέπει να αποσαφηνιστεί η διάκριση μεταξύ στόχων για  την οργανωσιακή κουλτούρα των εκπαιδευτικών αφενός, και των μαθησιακών στόχων ως προς τη διαμόρφωση κουλτούρας στους μαθητές αφετέρου με  συγκεκριμένες εισαγωγικές δράσεις για τους μαθητές, όπως για παράδειγμα, να συμμετέχουν στη δημιουργία αρχείου στο  εργαστήριο με τα εγχειρίδια (manuals) του εξοπλισμού ή να σχεδιάσουν τεστ το οποίο θα έπρεπε κατά τη γνώμη τους  κάποιος να περάσει επιτυχώς για να του επιτραπεί να ασκείται σε ένα συγκεκριμένο εργαστήριο.
           Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στους μαθησιακούς στόχους και στη διαδικασία, με στόχο το πώς θα καταφέρουμε ο μαθητής μας, όταν βρεθεί σε επαγγελματικό χώρο να λειτουργήσει κριτικά.
           Εν κατακλείδι, η ανάπτυξη διαδικασιών κουλτούρας ασφάλειας είναι μια πολυπαραμετρική, απαιτητική και δυναμική διεργασία και θα πρέπει όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς να συντονιστούν με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτευχθεί ο κοινός στόχος.
           Για την επίτευξη του στόχου αυτού απαιτείται από όλους υπέρβαση, ανατροφοδοτικές σχέσεις συνεργασίας, επικοινωνίας, εμπιστοσύνης, σεβασμός, συνεχής αναστοχασμός και ενσυναίσθηση.

Βιβλιογραφικές αναφορές

Ελληνόγλωσση
Βλάχου, Ζ. (2011). Επιχειρησιακή στρατηγική και οργανωσιακή κουλτούρα. Η περίπτωση μιας μικρομεσαίας επιχείρησης. Διπλωματική εργασία. Διατμηματικό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, Κατεύθυνση Διοίκησης Ανθρώπινων Πόρων.
Διακίδης, Δ. (2005). Κουλτούρα ασφάλειας, έννοιες και μοντέλα Α Μέρος. Περιοδικό Υγιεινή και Ασφάλεια της εργασίας, τεύχος 23. Αθήνα: ΕΛΙΝΥΑΕ.
Παρασκευά, Ε. (2009) Οργανωσιακή Κουλτούρα και Περιβάλλον. Διερεύνηση καλών πρακτικών σε επιχειρήσεις καινοτομίας στην Ελλάδα. Διπλωματική εργασία Διατμηματικό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στη διοίκηση επιχειρήσεων, κατεύθυνση διοίκησης ανθρωπίνων πόρων. Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων.

Ξενόγλωσση
Advisory Committee on the Safety of Nuclear Installations (ACSNI). (1993).  Study Group on Human Factors, Third Report: Organizing for Safety. HSMO, London.
Armstrong, M. (2005). A handbook of Human Resource Management Practice, 9th edition, Kogan page, London and Sterling VA.
Bridges, W. (1992). The character of organizations, Consulting Psychologists Press, Palo Alto, California, 1992.
Booth, R.T., Lee, T.R. (1995). The role of human factors and safety culture in safety management, Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers. Part B. Journal of Engineering Manufacturer, (209), n. 5, pp. 393-400.
Brown, D. (1998), "Presentation to the Compensation Forum Meeting", Academy of Management Journal, n. 3, pp. 392-409.
DeTienne, Κ.Β., Dyer, G., Hoopes, C. & Hams S. (2004). "Toward a model of effective knowledge management and directions for future research: Culture, Leadership, and CKOs", Journal of leadership and Organ. Studies, (10), n.4.
Furnham, Α & Gunter, Β. (1993). Corporate assessment: auditing a company's personality. Routledge: London.
Geller, E.S. (1994). Ten principles for achieving a Total Safety Culture, Professional Safety, pp. 18-24 September.
Hall, E.T. (1976). Beyond Culture, New York: Doubleday.
Handy, C. (1985). Understanding Organizations, Penguin, Harmondsworth.
Harrison, R., (1972). Understanding your organization’s character, Harvard Business Review, (50), n.3, pp. 119-128.
Hofstede, G. R. (1991). Cultures and Organizations: Software of the Mind, London: McGraw Hill.
James, L.R. (1982). Aggregation bias in estimates of perceptual agreement, Journal of Applied Psychology 67(2), pp. 219-229.
Jones, A.P., James, L.R. (1979). Psychological climate:dimensions and relations of Individual and aggregated work environment perceptions, Organizational Behavior and Human Performance 23, pp. 201-250.
Lee, T.R. (1996). Perceptions, attitudes and behavior: the vital elements of a safety culture, Health and Safety.
Martin, J. (1995). "Organizational Culture". In N. Nicolson (ED), The Blackwell encyclopedic dictionary of organizational behavior. Cambridge, MA: Blackwell, pp. 376-382.
Mearns, K.J., Flin, R. (1999). Assessing the state of organizational safety-culture or climate? Current Psychology: Developmental, Learning, Personality, Social, (18), n.1, pp. 5-17.
Oden, H.W. (1997). "Managing corporate culture, innovation, and entrepreneurship", Quorum Books, United States of America.
Pidgeon, N.F. (1991). Safety culture and risk management in organizations, Journal of Cross Cultural Psychology, (22), n.1.
Pettigrew, A. (1979). "On studying organizational cultures". Administrative Science Quarterly, (24), pp. 570-581.
Rakichevikj, G., Strezoska, J. & Najdeska, K. (2010). "Professional Ethics– Basic Component of Organizational Culture", Tourism & Hospitality Management, Conference Proceedings, pp. 1168-1177.
Schein, E.H. (1992). Organizational Culture and Leadership, 2nd Edition, Jossey-Bass. San Francisco.
UNITED NATIOS/UNESCO, (2002). Universal Declaration on Cultural Diversity.


 

[1] UNITED NATIOS/UNESCO, (2002). Universal Declaration on Cultural Diversity.
[2] Pettigrew, A. (1979). "On studying organizational cultures". Administrative Science Quarterly, (24), pp. 570-581.
[3] Hall, E.T. (1976). Beyond Culture, New York: Doubleday.
[4] Schein, E.H. (1992). Organizational Culture and Leadership, 2nd Edition, Jossey-Bass. San Francisco.
[5] Hofstede, G. R. (1991). Cultures and Organizations: Software of the Mind, London: McGraw Hill.
[6] Rakichevikj, G., Strezoska, J. & Najdeska, K. (2010). "Professional Ethics– Basic Component of Organizational Culture", Tourism & Hospitality Management, Conference Proceedings, pp. 1168-1177.
[7] Bridges, W. (1992). The character of organizations, Consulting Psychologists Press, Palo Alto, California, 1992.
[8] DeTienne, Κ.Β., Dyer, G., Hoopes, C. & Hams S. (2004). "Toward a model of effective knowledge management and directions for future research: Culture, Leadership, and CKOs", Journal of leadership and Organ. Studies, (10), n.4.
[9] Oden, H.W. (1997). "Managing corporate culture, innovation, and entrepreneurship", Quorum Books, United States of America.
[10] Brown, D. (1998), "Presentation to the Compensation Forum Meeting", Academy of Management Journal, No. 3, pp. 392-409.
[11] Furnham, Α & Gunter, Β. (1993). Corporate assessment: auditing a company's personality. Routledge: London.
[12] Βλάχου, Ζ. (2011). Επιχειρησιακή στρατηγική και οργανωσιακή κουλτούρα. Η περίπτωση μιας μικρομεσαίας επιχείρησης. Διπλωματική εργασία. Διατμηματικό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, Κατεύθυνση Διοίκησης Ανθρώπινων Πόρων.
[13] James, L.R. (1982). Aggregation bias in estimates of perceptual agreement, Journal of Applied Psychology 67(2), pp. 219-229.
[14] Jones, A.P., James, L.R. (1979). Psychological climate:dimensions and relations of Individual and aggregated work environment perceptions, Organizational Behavior and Human Performance 23, pp. 201-250.
[15] Booth, R.T., Lee, T.R. (1995). The role of human factors and safety culture in safety management, Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers. Part B. Journal of Engineering Manufacturer, (209), n. 5, pp. 393-400.
[16] Διακίδης, Δ. (2005). Κουλτούρα ασφάλειας, έννοιες και μοντέλα Α Μέρος. Περιοδικό Υγιεινή και Ασφάλεια της εργασίας, τεύχος 23. Αθήνα: ΕΛΙΝΥΑΕ.
[17] Pidgeon, N.F. (1991). Safety culture and risk management in organizations, Journal of Cross Cultural Psychology, (22), n.1.
[18] Lee, T.R. (1996). Perceptions, attitudes and behavior: the vital elements of a safety culture, Health and Safety.
[19] Advisory Committee on the Safety of Nuclear Installations (ACSNI). (1993).  Study Group on Human Factors, Third Report: Organizing for Safety. HSMO, London.
[20] Mearns, K.J., Flin, R. (1999). Assessing the state of organizational safety-culture or climate? Current Psychology: Developmental, Learning, Personality, Social, (18), n.1, pp. 5-17.
[21] Handy, C. (1985). Understanding Organizations, Penguin, Harmondsworth.
[22] Harrison, R., (1972). Understanding your organization’s character, Harvard Business Review, (50), n.3, pp. 119-128.
[23] Geller, E.S. (1994). Ten principles for achieving a Total Safety Culture, Professional Safety, pp. 18-24, September.
[24] Παρασκευά, Ε. (2009) Οργανωσιακή Κουλτούρα και Περιβάλλον. Διερεύνηση καλών πρακτικών σε επιχειρήσεις καινοτομίας στην Ελλάδα. Διπλωματική εργασία Διατμηματικό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στη διοίκηση επιχειρήσεων, κατεύθυνση διοίκησης ανθρωπίνων πόρων. Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων.
[25] Armstrong, M. (2005). A handbook of Human Resource Management Practice, 9th edition, Kogan page, London and Sterling VA.
[26] Martin, J. (1995). "Organizational Culture". In N. Nicolson (ED), The Blackwell encyclopedic dictionary of organizational behavior. Cambridge, MA: Blackwell, pp. 376-382.

Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα

Κατάρτιση 500.000 ενηλίκων: 10.000 προσλήψεις εκπαιδευτών ενηλικών με έως 22 ευρώ την ώρα

Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - Ξεκινάει 28 Μαρτίου

Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 28/3

2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη

Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)

ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα

Google news logo Ακολουθήστε το Alfavita στo Google News Viber logo Ακολουθήστε το Alfavita στo Viber

σχετικά άρθρα

enorgani
Ενόργανη Γυμναστική: Η προκήρυξη Πανελλήνιων αγώνων για ΓΕΛ και ΕΠΑΛ
Προκήρυξη Πανελλήνιων Αγώνων Ενόργανης Γυμναστικής, Ρυθμικής Γυμναστικής και Τραμπολίνο των ΓΕ.Λ. και ΕΠΑ.Λ., σχολικού έτους 2023-2024
Ενόργανη Γυμναστική: Η προκήρυξη Πανελλήνιων αγώνων για ΓΕΛ και ΕΠΑΛ