Thumbnail
Ξεκινώντας, θεωρώ απαραίτητο να παραθέσω τον ορισμό που υιοθετεί το πρόγραμμα σχετικά με τον «επιστημονικό αλφαβητισμό» ενός ατόμου. 

Η Τράπεζα Θεμάτων Εξετάσεων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας και η εμπειρία από το πρόγραμμα PISA[1] του OECD[2].

Αργύρης Δ. Ψαλίδας, Dr, MEd

Ο Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Κ. Αρβανιτόπουλος επιμένει, και μάλιστα με έγγραφη δήλωσή του[3], στην πλήρη εφαρμογή των προβλέψεων του νόμου υπ’ αριθ. 3186 (Φ.Ε.Κ. 193, τ. Α’, 17-9-2013): «Αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και λοιπές διατάξεις.». Επιμένει στη χρήση της περίφημης Τράπεζας Θεμάτων Εξετάσεων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας από τη σχολική χρονιά 2013-2014. Ως μέλος της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών (Ε.Ε.Φ.), με εκφράζει η θέση της Επιτροπής Παιδείας της[4]. Ως μέλος της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδος (Ο.Ι.Ε.Λ.Ε.), υιοθετώ τα πορίσματα της σχετικής έρευνάς της[5].

Φρονώ ότι η χρήση Τράπεζας Θεμάτων Εξετάσεων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας είναι θετική, αρκεί αυτή να είναι σύμφωνη με τις διεθνείς προδιαγραφές. Απαιτείται σοβαρή προετοιμασία, αρκετό χρονικό διάστημα πριν από τις εξετάσεις, τόσο για τη συγκρότηση της Τράπεζας όσο και για τη στάθμιση της δυσκολίας του περιεχομένου της. Στο άρθρο μου αυτό επιδιώκω να υποστηρίξω την άποψή μου αυτή χρησιμοποιώντας, ως παράδειγμα, τη στάθμιση, και τη διαδικασία με την οποία αυτή επιτυγχάνεται, των θεμάτων που χρησιμοποιούνται στις έρευνες του προγράμματος PISA του OECD για τον έλεγχο του λεγόμενου «επιστημονικού αλφαβητισμού»[6] δεκαπεντάχρονων μαθητριών / μαθητών. Σημειώνω εκ των προτέρων ότι η στάση μου, ως ερευνητή, απέναντι στο πρόγραμμα PISA είναι κριτική[7], αλλά θεωρώ ότι το παράδειγμα θα είναι αποκαλυπτικό.

Ξεκινώντας, θεωρώ απαραίτητο να παραθέσω τον ορισμό που υιοθετεί το πρόγραμμα σχετικά με τον «επιστημονικό αλφαβητισμό» ενός ατόμου. Αυτός αναφέρεται:

·         στην επιστημονική του γνώση και τη χρήση αυτής της γνώσης για την απάντηση ερωτήσεων, την απόκτηση νέας γνώσης, την ερμηνεία επιστημονικών φαινομένων και την εξαγωγή συμπερασμάτων, που στηρίζονται σε αποδείξεις, σε θέματα που σχετίζονται με τις Φυσικές Επιστήμες,

·         στην εκ μέρους του κατανόηση των χαρακτηριστικών των Φυσικών Επιστημών ως μορφών της ανθρώπινης γνώσης και έρευνας,

·         στην εκ μέρους του επίγνωση του τρόπου με τον οποίο οι Φυσικές Επιστήμες και η Τεχνολογία διαμορφώνουν το υλικό, πνευματικό και πολιτιστικό περιβάλλον και

·         στην προθυμία του να εμπλακεί σε θέματα που σχετίζονται με τις Φυσικές Επιστήμες και με τις ιδέες των Φυσικών Επιστημών, ως πολίτης των σύγχρονων κοινωνιών. 

Οι υπεύθυνες/οι του προγράμματος:

1.      αναγνωρίζουν ως παράγοντες που καθορίζουν τη δυσκολία των θεμάτων:

·         τη συνθετότητα του γενικού πλαισίου,

·         το επίπεδο εξοικείωσης των παιδιών με τις επιστημονικές ιδέες, τις διαδικασίες και την ορολογία που χρησιμοποιείται,

·         το πλήθος των βημάτων που απαιτούνται για την κατάλληλη απάντηση και το βαθμό εξάρτησης κάθε βήματος από το προηγούμενο,

·         το βαθμό στον οποίο η σύνθεση της απάντησης απαιτεί αφηρημένες επιστημονικές ιδέες ή έννοιες και

·         το επίπεδο του συμπερασμού, της διορατικότητας και των γενικεύσεων που απαιτούνται για τη σύνθεση κρίσεων, συμπερασμάτων και ερμηνειών,

2.      υιοθετούν έξι (6) επίπεδα δυσκολίας στις Φυσικές Επιστήμες, τα οποία περιγράφουν ποιοτικά και ποσοτικά, όπως στον παρακάτω Πίνακα 1:

 

Πίνακας 1: Περιληπτική περιγραφή των έξι (6) επιπέδων ικανοτήτων στις Φυσικές Επιστήμες[8]

Επίπεδο

Τι μπορούν να κάνουν τυπικά τα παιδιά σε κάθε επίπεδο

Ελάχιστος βαθμός

6

Τα παιδιά μπορούν συστηματικά να αναγνωρίζουν, ερμηνεύουν και εφαρμόζουν επιστημονικές γνώσεις και γνώσεις σχετικές με την επιστήμη σε πληθώρα σύνθετων καταστάσεων της καθημερινής ζωής. Μπορούν να συνδέουν διαφορετικές πηγές και ερμηνείες και να χρησιμοποιούν αποδεικτικό υλικό από αυτές τις πηγές για να δικαιολογούν αποφάσεις. Επιδεικνύουν καθαρά και συστηματικά προχωρημένη επιστημονική σκέψη και συμπερασμό και χρησιμοποιούν την επιστημονική κατανόηση για να υποστηρίξουν  λύσεις σε άγνωστες επιστημονικές και τεχνολογικές καταστάσεις. Τα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιούν την επιστημονική σκέψη και να αναπτύσσουν επιχειρήματα για να υποστηρίξουν προτάσεις και αποφάσεις που αφορούν σε ατομικές, κοινωνικές ή παγκόσμιες καταστάσεις.

707,9

5

Τα παιδιά μπορούν να αναγνωρίζουν τις επιστημονικές συνιστώσες πολλών σύνθετων καταστάσεων της καθημερινής ζωής, να χρησιμοποιούν επιστημονικές έννοιες και γνώσεις στη μελέτη τους και να συγκρίνουν, επιλέγουν και αξιολογούν τις κατάλληλες επιστημονικές αποδείξεις για την αντίδρασή τους σ’ αυτές. Τα παιδιά έχουν αναπτύξει και μπορούν να αξιοποιούν ερευνητικές ικανότητες, μπορούν να συνδέουν κατάλληλα γνώσεις και να εγείρουν κριτικά και οξυδερκή ερωτήματα σε διάφορες περιπτώσεις. Μπορούν να συνθέτουν ερμηνείες που βασίζονται σε αποδείξεις και επιχειρήματα που βασίζονται σε κριτική ανάλυση.       

633,3

4

Τα παιδιά μπορούν να εξάγουν συμπεράσματα σχετικά με το ρόλο της επιστήμης και της τεχνολογίας σε διάφορες περιπτώσεις και θέματα. Μπορούν να επιλέγουν επιχειρήματα και να συνθέτουν ολοκληρωμένες ερμηνείες από διαφορετικές αρχές της επιστήμης και της τεχνολογίας και να συνδέουν άμεσα τις ερμηνείες αυτές με εκδοχές της καθημερινής ζωής. Τα παιδιά αναστοχάζονται τις ενέργειές τους και μπορούν να επικοινωνούν τις αποφάσεις τους χρησιμοποιώντας επιστημονικές γνώσεις και αποδείξεις.

558,7

3

Τα παιδιά μπορούν να αναγνωρίζουν επιστημονικά θέματα που περιγράφονται με σαφήνεια σε ένα πλήθος πλαισίων. Μπορούν να επιλέγουν γεγονότα και γνώσεις για να ερμηνεύουν φαινόμενα και να εφαρμόζουν απλά μοντέλα και ερευνητικές στρατηγικές. Τα παιδιά μπορούν να ερμηνεύουν και να χρησιμοποιούν επιστημονικές έννοιες από διάφορες αρχές και να τις εφαρμόζουν άμεσα. Μπορούν να αναπτύσσουν μικρής έκτασης δηλώσεις που βασίζονται σε γεγονότα και να λαμβάνουν αποφάσεις που βασίζονται σε επιστημονικές γνώσεις.

484,1

2

Τα παιδιά έχουν επαρκείς γνώσεις ώστε να παρουσιάζουν πιθανές ερμηνείες σε οικεία πλαίσια ή να καταλήγουν σε συμπεράσματα που βασίζονται σε απλές έρευνες. Έχουν την ικανότητα του άμεσου συμπερασμού και μπορούν να ερμηνεύουν κατά γράμμα τα αποτελέσματα επιστημονικών ερευνών ή τις λύσεις τεχνολογικών προβλημάτων.

409,5

1

Τα παιδιά έχουν περιορισμένες γνώσεις τις οποίες μπορούν να εφαρμόζουν μόνο σε λίγες και οικείες περιπτώσεις. Παρουσιάζουν εξηγήσεις που είναι προφανείς και προκύπτουν ρητά από δεδομένες αποδείξεις.

334,9

και

3.      σταθμίζουν τη δυσκολία των θεμάτων με προ-πιλοτικές έρευνες, σε ορισμένες από τις συμμετέχουσες χώρες. Οι προ-πιλοτικές έρευνες χρησιμοποιούν ως εργαλείο τους τη συνέντευξη. Κατά τη διάρκειά τους, οι συμμετέχουσες / συμμετέχοντες καλούνται να απαντήσουν στα θέματα και να περιγράψουν τον τρόπο σκέψης τους. Η στάθμιση της δυσκολίας των θεμάτων ολοκληρώνεται με ευρείας κλίμακας πιλοτικές εφαρμογές (γραπτή συμπλήρωση ερωτηματολογίων) σε κάθε μία από τις συμμετέχουσες χώρες.

Η παραπάνω διαδικασία στάθμισης περιγράφεται αναλυτικότατα στα τεχνικά δελτία κάθε έρευνας[9] είναι γνωστή στις / στους ελληνίδες / έλληνες επιστήμονες που είχαν / έχουν εμπλακεί στην υλοποίηση του προγράμματος στην Ελλάδα [σημειώνω εδώ ότι φορέας υλοποίησης του προγράμματος για την Ελλάδα ήταν από την πρώτη διεξαγωγή του το 2000 και μέχρι 23/2/2012 το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας (Κ.Ε.Ε.). Από τις 24/2/2012 φορέας υλοποίησης του προγράμματος είναι το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.).[10]].

            Ο Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Κ. Αρβανιτόπουλος, σε πρόσφατη συνέντευξή του[11], δήλωσε: «Στόχος της Τράπεζας Θεμάτων που θα συσταθεί είναι να εξαντλούν όλοι οι εκπαιδευτικοί τη διδακτέα ύλη, ώστε να μην υπάρχουν μαθησιακά κενά και ανισότητες στα παιδιά. Γιατί η τυχαιότητα των μισών θεμάτων που θα είναι υποχρεωμένος να αντλήσει ο καθηγητής την ημέρα των προαγωγικών εξετάσεων από την Τράπεζα Θεμάτων αποκλείει την πιθανότητα της μη κάλυψης της ύλης.». Ποιάς εξεταστέας ύλης όμως; Ο ίδιος ο κ. Κ. Αρβανιτόπουλος, στην ομιλία του στη Βουλή των Ελλήνων κατά τη συζήτηση του Προϋπολογισμού 2014[12], παραδέχθηκε ότι μέλημα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων κατά τη διάρκεια του 2014 αποτελεί, μεταξύ άλλων, «η ολοκλήρωση της αξιολόγησης των σχολικών εγχειριδίων από μηδενικής βάσης και ο επανακαθορισμός της διδακτέας ύλης από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής.». Στο πλαίσιο αυτής της εξαγγελίας, το Διοικητικό Συμβούλιο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής όρισε[13] την Επιστημονική Επιτροπή που θα αναλάβει το έργο της  διερεύνησης των παραμέτρων αναμόρφωσης και εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης και του εκπαιδευτικού υλικού στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ειδικά εφέτος, η εξεταστέα ύλη της Φυσικής της Α’ τάξης του Γενικού Λυκείου ορίστηκε[14] από τον κ. Υπουργό, μετά από σχετική εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (πράξη 32/2013 του Δ.Σ.), εισήγηση η οποία αποδεικνύεται, στην πράξη, λανθασμένη: για να ολοκληρώσουμε τη συγκεκριμένη διδακτέα ύλη, οι «εκπαιδευτικοί της τάξης» αναγκαζόμαστε να υιοθετούμε σημαντικές εκπτώσεις του επιπέδου δυσκολίας των ερωτήσεων – ασκήσεων – προβλημάτων στις / στα οποία ασκούμε στα παιδιά, χωρίς να έχουμε σχετικές οδηγίες και χωρίς να γνωρίζουμε το επίπεδο δυσκολίας των περιεχομένων στην Τράπεζα Θεμάτων Εξετάσεων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας.

Η Τράπεζα Θεμάτων Εξετάσεων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας έχει και άλλον, σημαντικότερο κατά την άποψή μου, σκοπό: αυτόν της οριοθέτησης του επιπέδου δυσκολίας των ερωτήσεων – ασκήσεων – προβλημάτων στις / στα οποία πρέπει να ασκούμε στα παιδιά, επίπεδο το οποίο πρέπει να έχει άμεση σχέση με το εύρος της διδακτέας ύλης

κ. Υπουργέ,

δεν πρόκειται να έχετε Τράπεζα Θεμάτων Εξετάσεων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας τον Ιούνιο. Μια συλλογή θεμάτων μπορείτε να έχετε μόνο. Γι’ αυτό σας καλώ να αναβάλλετε τη χρήση της την εφετινή χρονιά εκδίδοντας άμεσα σχετική απόφαση.


[1] Programme for International Student Assessment

[2] (Organization for Economic Co-operation and Development) / ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης)

[6] PISA 2012 Assessment and Analytical Framework, Mathematics, Reading, Science, Problem Solving and Financial Literacy, p. 100

[7] Apostolopoulos, K., Psalidas, A., Hatzinikita, V., & Katsis, A. (2008). Studying Greek Students’ Performance on PISA Science Items. The International Journal of Learning, 15, Number 8. http://www.ijl.cgpublisher.com/product/pub.30/prod.1864

[8] PISA 2012 Assessment and Analytical Framework, Mathematics, Reading, Science, Problem Solving and Financial Literacy, Figure 3.10: Summary descriptions of the six proficiency levels in science, p. 113

[9] τελευταίο διαθέσιμο το PISA 2009 Technical Report

[14] ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ / Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ / ΤΜΗΜΑ Α΄ / 139606 / Γ2 / 01-10-2013        

 

Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα

Αδιανόητη αυθαιρεσία: Διευθυντής Π.Ε αδικεί υποψήφιο Διευθυντή σχολείου και δημιουργεί «μπάχαλο» με εμπλοκή της δικαιοσύνης!

Κατάρτιση 500.000 ενηλίκων: 10.000 προσλήψεις εκπαιδευτών ενηλικών με έως 22 ευρώ την ώρα

Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - Ξεκινάει 28 Μαρτίου

Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 28/3

2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη

Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)

ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα

Google news logo Ακολουθήστε το Alfavita στo Google News Viber logo Ακολουθήστε το Alfavita στo Viber

σχετικά άρθρα

ekpa
Μνήμη Παναγιώτη Κοντού
Ο Παναγιώτης Κοντός υπήρξε πτυχιούχος και διδάκτωρ του Ε.Κ.Π.Α. αλλά και επί σαράντα χρόνια ακαδημαϊκός δάσκαλος που το υπηρέτησε πιστά προσφέροντας...
Μνήμη Παναγιώτη Κοντού